Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 8 Mart’ta hekimlere yönelik yaptığı açıklama ilgi cazibeli biçimde yanlış anlaşıldı. Hekimlerin yurtdışına göçü son bir yıldır gözlediğimiz tasa verici bir gelişme. Yalnızca Türk Tabipleri Birliği’ne (TTB) başvurup “Good Standing” evrakı isteyen hekim sayısı sert bir süratte artıyor. Bu evrak şayet hekimseniz, yurtdışında çalışabilmek için alınan bir yeterlilik evrakı. 2 kurum veriyor bu belgeyi. TTB ve Sıhhat Bakanlığı…
Sadece TTB’ye bu belgeyi almak için başvuran hekim sayısı 2012’de yalnızca 59’du. 2021 yılında bu sayı 2012’ye nazaran 23 katına çıkmış durumda. 2022’nin birinci ayında ise bu sayı 196 ile aylık rekorunu kırdı. Yalnızca Ocak ayını değerlendirirsek günde ortalama 6 tabip TTB’den yurtdışında çalışabilmek için doküman istedi. Şayet yıl boyunca bu trend daha da artmaz ve bu formda devam ederse yaklaşık 2 bin 500 hekim yıl sonunda ülkeyi terk etmiş olacak. YÖK datalarına nazaran 2021’de Tıp Fakülteleri’nden 11 bin 409 öğrencinin mezun olduğu düşünülürse mezun olan her 4 doktora rağmen 1 tabibin yurtdışına gitmek için TTB’ye başvurduğu anlaşılır. Halihazırdaki tıp öğrencilerinin de Almanca kurslarına akın ettiği konuşuluyor. Lakin bu hususa ait müşahedelerden öteye geçen data yok.
Fakat bu hesabı hakikatten uzaklaştıran bir diğer bilgi daha var. Sıhhat Bakanlığı da birebir belgeyi veriyor ve Bakanlık maalesef dataları yayımlamıyor. Dahası hekimlerin bu belgeyi almak için TTB’den çok Sıhhat Bakanlığı’na başvurdukları düşünülüyor. Yani gerçek tabloyu lakin Bakanlık bilgileri açıklarsa görebileceğiz. TTB datalarıyla Sıhhat Bakanlığı bilgilerini toplayabilirsek kaç hekimi kaybettiğimizi öğrenebileceğiz. Bu datayı yayımlayacak cüreti var mı Bakanlığın, bilinmez…
“Giderlerse gitsinler” hakikat anlaşılmadı
Buraya kadar okuduklarınız hekimlerin yurtdışına göçüne ilişin maddi dayanaklardı. Ama Tayyip Erdoğan’ın 8 Mart’ta yaptığı ve tabiplerin gündemine bomba üzere düşen açıklama tabiplerin göçüne ait değildi. Değişik biçimde Erdoğan’ın açıklaması yanlış anlaşıldı. Erdoğan “Giderlerse gitsinler” derken, yurtdışına değil, özel kesime giden hekimlerden bahsediyordu. (Merak edenler, metnin tam halini yazının altında bulabilirler)
Özel hastanelere ucuz işgücü havuzu
Tablo şu. Hekimlerin 14 Mart Grevi’nde de lisana getirecekleri talepler, muhakkak ki bir biçimde Erdoğan’ın önüne gelmiş. Ona tabiplerin şikayetlerini anlatan kişi “Efendim, kamudaki hekimler şikayet ediyor, özele geçmeye başladılar” demiş. Erdoğan da “özele geçmelerinde ne mahsur var ki” diye düşünmüş olacak ki, 8 Mart’ta “Giderlerse gitsinler” demiş.
Bu haliyle, “sağlık sistemi şuurlu biçimde özel sıhhat dalına ucuz işgücü sunuyor” desek yanlış olmaz. Kamudaki fiyatları baskılayan iktidar, özel sıhhat piyasasında iş arayan hekim sayısını artırıyor ve günün sonunda özel daldaki hekim fiyatlarını de düşürüyor. Pekala hekimlerin fiyatlarını ödeyen kim? Her 100 tabibin 79’unun fiyatını Sıhhat Bakanlığı ve üniversiteler, 21’ini ise özel dal ödüyor. Yani hekim fiyatlarının düşmesi devlet hazinesinin ve özel bölümün elini rahatlatıyor. Ne kadar rahatlatıyor sanki?
Doktor maaşları Hazine için çerez parası
2022 yılında Sıhhat Bakanlığı bütçesi 116 milyar TL. Bu para toplama bütçe masraflarının yalnızca yüzde 6,6’sı ediyor. Paranın da 21,5 milyar TL’si 13 kent hastanesinin kira ve hizmet bedeli olarak ayrıldı. Bu para 13 kent hastanesini işleten firmalara ödenecek. Pekala işçi masraflarının yükü ne? Sıhhat Bakanlığı Bütçesi içinde Sıhhatte Dönüşüm Programı öncesi, 2003 yılında yüzde 70 olan işçi sarfiyatları oranı 2022 yılında yüzde 33’e kadar gerilemiş durumda. O halde Hazine için kamudaki tabiplerin maaşı çerez parası. Demek ki hakikati anlamak için özel bölüme odaklanmak gerekiyor. Malum, hekimlerin ucuz işgücü olarak pazarlandığı saha burası…
Özel sıhhat dalında hormonlu büyüme
Son 20 yıllık AKP iktidarı devrinde en süratli gelişen dallardan biri sıhhat dalı oldu. BDDK datalarına nazaran bundan 15 yıl evvel 2007 yılının ocak ayında “Sağlık ve Toplumsal Hizmetler” dalının bankalara 1,2 milyar Dolar nakdi kredi borcu bulunuyordu. Bu tutan artan dolar kuruna karşın 2022 Ocak ayında 2,7 milyar Dolar’a ulaşmış durumda. Borç artışını, kesimin ne derece büyüdüğünü anlamak için de kullanabiliriz. Yani özel sıhhat dalı hormonlu biçimde büyüyor. Hormonu ise sıhhatte halkın haklarını değil, piyasanın çıkarlarını gözeten siyasetler veriyor.
Ancak bu büyümeye yakından bakıldığında bir diğer görüntü daha karşımıza çıkıyor. Sıhhat kesimi yalnızca büyümüyor, artık “zincir hastaneler” de ortaya çıkmış durumda. Erdoğan “Giderlerse gitsinler” derken sanki bu zincir hastanelere ucuz işgücü havuzu armağan ettiğini farkında mı? Bilemeyiz…
Zincir hastanelerde birinci 5
Bu “zincir hastanelere” kısaca göz atalım. Hastane sayısına nazaran en büyük zincir Medical Park’ın. Kümenin birçok İstanbul’da olan 25 hastanesi var. Sermaye sahipliğinde ise yüzde 15,35’lik oranla AKP MKYK üyesi iş insanı Ethem Sancak’ın kardeşi Haydar Sancak’ın şirketi Sancak İnşaat var. Zati Ethem Beyefendi de ecza depoları olan bir isim. Bir başka ortak ise Trabzonspor eski lideri Muharrem Usta.
En çok hastanesi olan ikinci küme Acıbadem. Bu kümenin 16 hastanesine karşılık 17 de tıp merkezi bulunuyor. Hastanelerin ortağı ve İdare Konseyi Lideri Mehmet Ali Aydınlar. Kendisi tıpkı vakitte Türkiye Futbol Federasyonu eski lideri.
Üçüncü sırada 13 hastane ile Medicana dördüncü sırada ise 11 hastaneyle Memorial bulunuyor. Memorial’i de içinde bulunduran Aydın Grup’un bünyesinde tıpkı vakitte bir zincir market olan A101’i de barındırması ilgi cazibeli bir ayrıntı.
Beşinci sırada ise 10 hastane ile bugünkü Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın uzun mühlet idaresinde olduğu Medipol Kümesi bulunuyor. Koca’nın, an itibariyle bu kümede bir misyonu bulunmuyor fakat kendisi kümenin sahibi durumundaki Türkiye Eğitim ve Sıhhat Vakfı’nın kurucusu konumunda.
“Giderlerse gitsinler” denerek emekleri nakdî manada değersizleştirilen hekimler, şayet giderlerse bu işverenler için çalışacak ve hekimlerin haklı talepleri yerine getirilmezse Türkiye, on yıllardır övündüğü son yıllarda giderek yıpranan kamusal sıhhat hizmetinden yoksun kalacak. Bu nedenle hekimler 14 Mart’ta greve çıkarken biraz da biz yurttaşlar için uğraş ediyor olacak.
