Demokrasilerde iktidarlar halktan topladıkları vergilerle kamu hizmeti görürler.
Bunu yaparken harcadıkları her kuruşun hesabını da verirler. Toplanan vergilerin nereye harcandığı yönetim ve yargısal kontrole açıktır. Son kontrolü de parlamento yapar. İktidarlar harcadıkları paraların hesabını halka verirler. Özgür basın bu hesabın verilmesinde halk ismine denetleyici vazife yapar.
İktidarlar topladıkları vergileri tekrar halkın muhtaçlıklarını karşılamak ve refahını artırmak için, bütçe kanunundan aldıkları yetkiyle kullanırlar. Bütçe yılı bittiğinde de hesabı parlamentoda verirler.
Bir şeffaflık ve hesap verebilirlik rejimi olan demokrasiler bu türlü işler.
Ancak uzun bir mühletten Türkiye’de sistem bu türlü işlemiyor.
İktidar kontrol altında değil. İdari kontrol sistemleri iktidar tarafından etkisiz hale getirilmiş durumda. Yargısal kontrol ise kağıt üstünde duruyor lakin fiilen işlemiyor. Parlamento kontrolü de iktidar çoğunluğu nedeniyle yok denecek kadar etkisiz.
Devlet ihaleleri şeffaf ve rekabete açık değil. Siyasi iktidarın tercihine nazaran ihaleler dağıtılıyor. Özelleştirmeler de tekrar siyasi otoritenin işaret ettiği kişi yahut şirketlere veriliyor. Bu süreçler yapılırken kamu faydası değil ihaleyi alan şirketin faydası gözetiliyor. Alt yapı yatırımları, gelecek kuşakları de dolar üzerinden borçlandıran bir sistemle maliyetinin üç katına, beş katına, 25/30 yıllık ödemelerle, on katına maliyetlerle yapılıyor.
Bu ödemeler ise halkın parasıyla karşılanıyor.
Bunun hesabını veren de soran da yok.
Devlet güya bir özel şirketmiş üzere yönetiliyor.
Halkın parasının nasıl çarçur edildiği, milletin nasıl soyulduğu konusunda en çarpıcı örneklerden biri Telekom’un özelleştirilmesi oldu.
İktidarın çok büyük özelleştirme başarısı diye sunduğu Telekom, dönüp dolaşıp devlet tarafından milletin parasıyla satın alındı. Ortada olan tekrar halka oldu.
Türk Telekom, Hariri ailesine ilişkin Suudi Arabistan temaslı Oger şirketine 6,5 milyar dolara satılmıştı. Bu özelleştirme ilgili bakanların katıldığı şaşaalı bir merasimle duyuruldu.
Telekom satıldığında kasasında 2 milyar dolar vardı.
Özelleştirildiği 2005-2015 yılları ortasında 14 milyar dolar kâr etti. 2016 yılına kadar 12,6 milyar dolar temettü dağıtıldı. Bu dağıtımdan Oger şirketi 7 milyar dolar aldı.
Oger, Türk Telekom’u 6,5 milyar dolara almıştı. Birinci 1,4 milyar dolarlık peşin ödeme ile 600 milyon dolarlık birinci taksiti ödedi. Başka taksitleri ödemedi.
6,5 milyar doları ödemeden 7 milyar doları almıştı. Bu ortada Oger Türk Telekom’u borçlandırmaya, içini boşaltmaya başladı. 2016 yılı sonunda Telekom’u 3,5 milyar dolar borçlandırmıştı.
Özelleştirme parasını ödemeyen, yurt dışında para arayıp bulamayan Oger’e, Türk bankaları, siyasalların “tavsiyesine” uyarak 4,7 milyar dolar borç verdiler. Vermek zorunda kaldılar desek daha hakikat olur.
Oger Türk bankalarına olan borcunu da ödemedi. Daima devlete hem Türk bankalarına borç takarak ve içi boşaltılmış Türk Telekom’u ortada bıraktı.
Borç veren Türk bankaları kendi ortalarında bir şirket kurup Türk Telekom’un yüzde 55 payını aldılar. Böylelikle Telekom bankaların oldu.
Bu süreçlerden kârlı çıkan Oger’in sahibi Hariri ailesiydi. Türk Telekom’un parasını ödememiş, ödeyecekleri paradan gazla temettü almış, üzerine Türk bankalarından kredi kullanmış fakat geri ödememiş ve şirketin içini boşaltıp milyar dolarları götürmüşlerdi.
İktidar, Varlık Fonu’ndan 1 milyar 650 milyon dolar ödeyerek alacaklı bankalara ilişkin yüzde 55 hisseyi satın aldı. Böylelikle Türk Telekom, içinde 2 milyon dolarla özelleştirildiği 2005 yılından sonra dönüp dolaşıp borç batağında bir şirket olarak tekrar devletleştirilmiş oldu.
Oger borçlarından kurtuldu, götürdüğü milyar dolarlar yanına kâr kaldı. Hariri ailesi Türkiye’de baş üstünde tutulmaya devam etti.
Oger’e mecburen borç veren Türk bankaları ziyanlarının bir kısmını karşıladı.
Zararı halkın parasıyla Türk Telekom’u geri alan devlet üstlendi.
Arada halk soyulmuş oldu.
Türk Telekom örneğinin gösterdiği üzere Türkiye’deki özelleştirmelerin çok önemli biçimde masaya yatırılması ve halkın ödediği vergilerin nerelere harcandığının ortaya çıkarılması gerekiyor.
Muhalefetin ağırlaşması gereken bu özelleştirmeler olmalı.
