Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, ’22 Mart Dünya Su Günü’ nedeniyle UNESCO ve BM’nin hazırladığı ‘Su Raporu’nda Türkiye’nin, yüksek su gerilimi altındaki ülkeler ortasında yer aldığını söyledi. Dr. Kesici, su krizinde iklim değişikliğinin yüzde 20, yanlış su kullanımının yüzde 80 tesirli olduğunu kaydetti.
Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Su Eserleri Fakültesi emekli öğretim vazifelisi ve TTKD bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, su kıtlığı, tasarruf sistemleri, kuraklığa karşı alınabilecek önlemler konusunda ikazlarda bulundu. Dr. Kesici, doğal göllerin su üretmek yerine depo misyonu yaptığını belirterek, “Sularımızı kurutmaya, kirletmeye hakkımız yok. Yağışlar ise fırsattır” dedi.
Dünyadaki su kalitesi, ölçüsü, tekrar kullanılması, tasarrufu üzere mevzular hakkında gereğince bilgi sahibi olunmadığına işaret eden Dr. Kesici, UNESCO’nun ‘İnsanlar için Su, Hayat için Su’ ve BM’nin ‘Dünya Su’ raporlarına nazaran, yanlış kullanımların da tesiriyle su kaynaklarının kullanımı ve paylaşımının ‘küresel su krizi’ olduğunu söyledi.
Kuraklığın nedeni, yanlış kullanım
Her geçen gün değişen iklim şartlarının, denetimsiz büyüyen sanayilerin, hudutlu kaynaklarını azamî verimlilikle kullanmayı gerektirdiğini anlatan Dr. Kesici, “Kuraklığın temel nedeni; iklim krizi değil, suyun yanlış kullanımı ve mevsimsel şartlara nazaran güzel yönetilememesi. Bilimsel ve ekonomik yatırımlara başlanılmaması nedeniyle, mevsim normallerinde devam eden yağışlara karşın, önümüzdeki yıllarda su krizinin giderek artacağı öngörülmektedir” dedi.
Suyun tüm tabiat açısından kıymet biçilemez kıymet olduğunu vurgulayan Dr. Kesici, 22 Mart’ın da suyun değerini hatırlatmak ve gün geçtikçe daha da güç hale gelen suya erişim sıkıntısına dikkat çekmek, toplumsal hassaslığı artırmak ve global su kriziyle gayret için kıymetli olduğunu aktardı.
Su israfı ve verimsiz kullanım
UNESCO ve BM’nin 2021 raporlarında, su israfı ve verimsiz kullanılışıyla su kıtlığının arttığının belirtildiğini söyleyen Dr. Kesici, “Esas neden suyun kıymetinin anlaşılamaması. Raporlar, su kaynaklarının daha uygun kullanılması ve idaresinin ehemmiyeti, dünyanın birçok bölgesinde su kaynaklarına gereğince yatırım yapılmadığı ve siyasalların ilgisini çekmediğine işaret ediyor” dedi.
Sektör bazında global su tüketimi datalarını paylaşan Dr. Kesici, “Yüzde 69’u besin ve tarım, yüzde 19’u güç ve endüstriyel kesimler, yüzde 12’si içme suyu ve evsel kullanımda harcanıyor. Yeryüzünde 1 milyar insan, her an suya ulaşamıyor. Atık suların yüzde 80’i hiçbir formda arıtmaya girmiyor. 2 milyara yakın insan, arıtılmamış atık sular yüzünden kolera, dizanteri, tifo ve çocuk felci hastalıkları riski altında. Dünyada 2 milyar insan su gerilimi altında” diye konuştu.
3,6 milyar kişinin potansiyel su kıtlığı olan bölgelerde yaşadığını kaydeden Kesici, “Bilimsel tedbirler alınmazsa 4,8- 5,7 milyar bireye ulaşacağı öngörülüyor. Yeryüzünde 1 milyar insan, konutlarımızda her an ulaşabildiğimiz su için, günde ortalama 6 saat su seyahati yapıyor. BM datalarına nazaran, her 9 saniyede 1 çocuk kirli sudan ötürü hayatını yitiriyor. Pak içme suyu kullanamayanların yarısından fazlası Afrika’da yaşamakta. Su mültecilerinin sayısı kıymetli oranda artıyor” dedi.
Yılda 13,4 milyon ölüm
2050’ye kadar her 4 bireyden en az 1’inin kronik yahut tatlı su kıtlığından etkilenen ülkede yaşayacağını belirten Dr. Kesici, “Harekete geçilmediği takdirde fakir ve gelişmekte olan ülkelerdeki 135 milyon insanın daha hayatı önemli tehdit altında. Sabit olan su kaynakları giderek azalırken, suya olan talep katlanarak artıyor. Her yıl 13,4 milyon insanın, etraf kirliliği, yetersiz ve kirli su kaynakları nedeniyle öldüğü bildiriliyor” diye konuştu.
Türkiye en hassas bölgede
Doğal göllerin neredeyse yüzde 80’den fazlasının önemli kuruma tehdidi altında olduğunu da açıklayan Dr. Kesici, raporlarda, Türkiye’nin de ‘su fakiri’ sürecinde ve yüksek su gerilimi altındaki ülkeler ortasında yer aldığını lisana getirdi. Kesici, Türkiye’nin de içindeki Akdeniz Havzası’nın, Dünya Meteoroloji Teşkilatı’nca iklim değişikliğine karşı yerkürenin en hassas bölgelerinden biri olarak tanımlandığını kelamlarına ekledi.
Bu yılki yağışların kıymetli fırsat, suyun akılcı idaresi ve kullanımı konusunda da ikaz olduğunu lisana getiren Dr. Kesici, kuraklığa karşı şu teklifleri sundu:
Entegre su kaynakları idaresi benimsenmeli. Doğal su kaynaklarının, biyolojik, hidrolojik ve ekolojik bütünlüğü korunmalı. Kentleri, tarımı, iklimine nazaran düzenlemek gerekiyor. Verimli su kalitesi- tüketimi- idaresini teminat altına almamız için daha çok yatırım gerekiyor. İklim değişimiyle çabada, kuraklık ve sellere karşı erken ikaz sistemleri oluşturulmalı. Suyun en çok kullanıldığı tarımda verimsiz su israfına son verilmeli, su kaynaklarının bütçesi ve kalitesi mutlak şartla korunmalı. Suyun doğal döngüsünün korunması için en değerli adım, atık su altyapısı teknolojik olarak geliştirilmeli, tüm atık sular ileri kademede arıtılıp, ziraî sulama ve kentsel kullanma suyu olarak kullanılmalı. Zirai ilaç ve gibisi kirleticilere karşı organik tarımı teşvik eden siyasetler ve sürdürülebilir bilimsel tarım uygulamaları tercih edilmeli. Ferdi su savurganlığı önlenmeli, eğitim-öğretim son derece kıymetli. Belediyeler, su güvenliği planları uygulamalı ve su israfına son vermek için, öncelikle suyun koruma-kullanma prensipleri konusuna ve kaçak-kayıpla gayrete öncelik vermeli.
