Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), PPK’nın 17 Mart Perşembe günü yaptığı toplantıya ait özet metni paylaştı.
Özette son periyotta yaşanan jeopolitik gelişmeler sonucunda, ham petrolün yanı sıra doğal gaz ve katı yakıt fiyatlarının global ölçekte yükselmesinin yurt içi fiyatlar üzerindeki baskıları belirginleştirdiği belirtilerek, bu durumun şubat ayındaki fiyat artışlarında tesirli olduğu belirtildi.
PPK özet metninde şu değerlendirmeler yapıldı:
“Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 4,81 oranında artmış, yıllık enflasyon 5,75 puan yükselişle yüzde 54,44 düzeyine ulaştı. Şubat ayında döviz kurunda istikrarlı bir görünüm hâkim olurken, jeopolitik gelişmeleri takiben emtia fiyatlarındaki artış eğilimi belirginleştirdi. Besin kümesi yıllık enflasyonundaki artışta milletlerarası piyasalardaki gelişmelerin yansımaları gözlendi. Ham petrol fiyatlarının artmasıyla yurt içi akaryakıt fiyatları olumsuz etkiledi ve bu kalem güç kümesini sürükleyen temel ögesi oldu. Güç ve besin kümelerindeki görünüme paralel olarak lokanta-otel ve ulaştırma kalemleri hizmet kümesi enflasyonunu üste çekti. Şubat ayında temel mal kümesinde fiyat artışları yavaşlarken, yıllık enflasyon yükselmeye devam etti. Milletlerarası emtia piyasalarındaki gelişmelerin yanı sıra devam eden tedarik meseleleri, üretici fiyatlarında yüksek artışı beraberinde getirdi. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları şubat ayında arttı.
‘Taze meyve zerzevat fiyatları yüzde 32,16 arttı’
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları şubat ayında yüzde 8,41 oranında arttı, küme yıllık enflasyonu 8,86 puan yükselerek yüzde 64,47 oldu. İşlenmemiş besin alt kümesinde yıllık enflasyon 14,95 puan artışla yüzde 69,93 düzeyine yükselirken, işlenmiş besin yıllık enflasyonu 3,22 puan artışla yüzde 59,42 düzeyine ulaştı. Şubat ayında, işlenmemiş besin alt kümesi yıllık enflasyonunu taze meyve ve zerzevat kalemi sürükledi, fiyatlar yüzde 32,16 ile mevsimsel ortalamalarının üzerinde yükseldi.
‘Daha olumsuz bir görünümün önüne geçti’
Kırmızı et, bakliyat, kuruyemiş ve patates fiyat artışlarıyla dikkat çeken başka işlenmemiş besin kalemleri olurken, işlenmiş besin kümesinde tahıl eserlerinin yanı sıra katı-sıvı yağlar ile şeker ve şekerle temaslı eserler öne çıktı. Memleketler arası ziraî emtia fiyatlarının, direkt ve dolaylı olarak, kelam konusu kalemleri olumsuz etkiledi. Şubat ayı ortalarında besin kalemlerinde KDV oranının yüzde 8’den 1’e indirilmesi daha olumsuz bir görünümün önüne geçerken, öncü göstergeler KDV indiriminin sarkan tesirinin de takviyesiyle, mart ayında besin kümesinde daha olumlu bir görünüme işaret etti.
‘Akaryakıt fiyatları yüzde 10,10’luk artışla öne çıktı’
Enerji fiyatları şubat ayında yüzde 4 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 6,60 puan yükselişle yüzde 82,98 oldu. Son devirde yaşanan jeopolitik gelişmeler sonucunda, ham petrolün yanı sıra doğalgaz ve katı yakıt fiyatlarının da global ölçekte yükselmesi yurt içi fiyatlar üzerindeki baskıları belirginleştirdi. Bu görünüm altında, şubat ayında genele yayılan fiyat artışları izlenirken, akaryakıt fiyatları yüzde 10,10 oranında artış ile öne çıkmıştır. Öteki yandan, kademeli tarife limitinin düzenlenmesiyle elektrik fiyatlarında yüzde 4,84 oranında düşüş gerçekleşti. Mart ayının birinci günlerinde kademeli tarifede bir değişiklik daha yapılmış ve KDV oranı düşürüldü. Bu düzenlemeler sonucunda elektrik fiyatlarının mart ayında daha yüksek bir oranda gerileyeceği öngörülmektedir.
‘Yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükseldi’
Temel mal kümesi yıllık enflasyonu şubat ayında 5,89 puanlık artışla yüzde 54,38 düzeyine ulaştı. Bu periyotta, yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükseldi. Sağlam mal fiyatlarında aylık artış yüzde 3,27 ile evvelki aylara kıyasla daha ölçülü olurken, alt kümenin yıllık enflasyonu 4,70 puan artışla yüzde 60,94 oldu. Beyaz eşya ve mobilya kalemleri yüksek fiyat artışlarıyla öne çıkarken, araba fiyatlarındaki ölçülü seyir sürdü. Öteki temel mallarda yıllık enflasyon 10,66 puan artışla yüzde 61,89 düzeyine yükseldi. Kelam konusu alt kümede fiyat artışları genele yayılırken, fiyatı geçmiş kur gelişmelerine nazaran dönemsel olarak belirlenen ilaç kalemi öne çıktı. Giysi ve ayakkabı fiyatları, mevsimsel normalinin tersine, şubat ayında yüzde 0,23 ile hudutlu da olsa artış sergiledi ve alt küme yıllık enflasyonu 26,55 olarak ölçüldü.
‘Akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeler yolcu nakliyatını olumsuz etkiledi’
Hizmet fiyatları şubat ayında yüzde 3,63 oranında yükseldi, küme yıllık enflasyonu 3,33 puan artışla yüzde 32,89 oldu. Bu devirde, yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükselirken, ulaştırma hizmetleri ve lokanta-otel öne çıkan alt kümeler oldu. Lokanta-otel alt kümesinde fiyatlar yemek hizmetlerinin öncülüğünde yüzde 4,54 oranında artarken, yıllık enflasyon yüzde 55,20 düzeyine ulaştı. Temel girdiler olan besin ve güç maliyetlerindeki artışların bu gelişmede tesirli oldu. Akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeler başta karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatı ve otobüs ile kent içi yolcu nakliyeciliği olmak üzere ulaştırma hizmetlerini de olumsuz etkiledi. Bu kümede fiyatlar yüzde 5,73 oranında arttı, yıllık enflasyon yüzde 46,87 düzeyine yükseldi. Öteki hizmetler alt kümesinde fiyat artışları genele yayılırken sıhhat ve eğitim hizmetleri öne çıkan kalemler oldu. Mevsimsellikten arındırılmış datalarla incelendiğinde, kirada aylık artışların yüksek seyrettiği izlendi.
‘Enflasyonda, sıcak çatışmanın yol açtığı güç fiyatları tesirli oldu’
Öncü göstergeler, global iktisattaki güçlü toparlanmanın sonlu bir ivme kaybına rağmen devam ettiğine işaret ediyor. Bununla birlikte, çatışmaya dönüşen jeopolitik riskler ve salgında varyantlar, global ve bölgesel iktisadi faaliyet üzerindeki aşağı taraflı riskleri canlı tutmakta ve belirsizliklerin daha da artmasına yol açıyor.
Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte; sıcak çatışma ortamının yol açtığı güç maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz istikametli ögeler ve talep gelişmeleri tesirli olmaktadır.
‘Arz taraflı sıkıntılar ve jeopolitik gelişmeler enflasyonu yükseltti’
Döviz kurundaki ölçülü seyre karşın süregelen arz taraflı problemler ve jeopolitik gelişmelerle barizleşen emtia fiyatlarındaki artışlar, üretici fiyatlarını şubat ayında olumsuz etkiledi. Yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükselirken güç kümesi memleketler arası gelişmelere paralel olarak olumsuz ayrıştı. Alt kümeler bazında, aylık değişimler dikkate alındığında elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, ham petrol-doğal gaz, temel eczacılık, ağaç ve inşaat ile ilişkili eserler öne çıktı.
‘Yıllık cari açık 20,2 milyar dolar düzeyine yükseldi’
Son periyotta güç ithalatındaki kuvvetli seyir cari süreçler istikrarını olumsuz etkiliyor. Cari süreçler istikrarı ocak ayında 7,1 milyar dolar açık verirken yıllıklandırılmış cari açık 5,3 milyar dolarlık artışla 20,2 milyar dolar düzeyine yükseldi.
‘Liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilenmeye devam edilecek’
Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı amacına ulaşılması odağında belirlenecek. Para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı amacı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilenmeye devam edilecektir. Şura, uzun vadeli Türk lirası yatırım kredileri de dâhil olmak üzere kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının hedefine uygun halde iktisadi faaliyet ile buluşmasının finansal istikrar açısından kıymetli bir rol oynayacağını değerlendirmiştir.
‘Alınmış kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmektedir’
Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte ve bu periyotta fiyat istikrarının sürdürülebilir bir halde kurumsallaşması maksadıyla TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Bu süreçte, siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişiminin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli biçimde azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır.
‘Gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir’
Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üzerindeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon beklentileri üzerindeki gecikmeli tesirleri, kur muhafazalı mevduat eserlerine yönelik gelişmelerin aksi para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üzerindeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir. TCMB, fiyat istikrarı temel emeli doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.”
