Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, dün, Afganistan’ın başşehri Kabil’e gerçekleştirdiği sürpriz ziyarette 15 Ağustos’ta ABD’nin çekilmesi akabinde Kabil’e girerek idaresi tekrar ele geçiren Taliban yönetiminini Başbakan Yardımcısı Vekili Molla Abdulgani Birader ve Dışişleri Bakanı Vekili Emirhan Muttaki ile görüştü.
Konuk olduğu İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Doruğu’nun düzenlendiği Pakistan’ın başşehri İslamabad’dan dün Kabil’e gelen Vang’ın ziyareti, Taliban’ın Afganistan’da iktidara gelmesinden bu yana Çin’in ülkedeki en üst seviye teması olarak kayıtlara geçti.
Çin Dışişleri Bakanlığınca, ziyarete ait yayımlanan açıklamaya nazaran, Bakan Vang, Afgan muhataplarına ülkesinin Afganistan’ın iç işlerine karışmak üzere bir niyeti olmadığını vurgularken Çin’in Afganistan ile münasebetlerinde “üç hürmet ve üç asla” unsuruna bağlı olduğunu belirtti.
‘Afganistan’a ziyan vermemiş en büyük güç’
Çin’in bugüne dek Afganistan’a ziyan vermemiş tek büyük güç olduğuna dikkati çeken Vang, “Çin, Afganistan’ın bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne, Afgan halkının bağımsız tercihine, dini inanç ve geleneklerine hürmet duyuyor. Çin, Afganistan’ın iç işlerine asla karışmayacak, asla kendi çıkarını gütmeyecek ve asla kelamda tesir alanı kurmaya çalışmayacak” tabirini kullandı.
Vang, Çin halkının Afgan halkı ile dostça ilgiler kurma arayışında olduğunu belirterek, “Afganistan ile barış içinde bir ortada yaşama unsurları temelinde ilgiler kurmayı, Afganistan’ın gerçek bağımsızlık ve kalkınmaya ulaşmasına kendi geleceğini kendi ellerine almasına yardım etmeyi istiyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Ziyaret Afganistan’a komşu ülkeler toplantısı öncesi gerçekleşti
Ziyaretin Çin’in gelecek hafta mesken sahipliği yapacağı üçüncü Afganistan’a komşu ülkeler dışişleri bakanları toplantısının öncesine denk gelmesi dikkati çekti.
Afgan yetkililer, daha evvel Eylül 2021’de Pakistan ve Ekim 2021’de İran’ın konut sahipliği yaptığı birinci iki toplantıya katılmamıştı. Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki’nin Çin’de düzenlenecek üçüncü toplantıya katılacağı belirtildi.
Taliban idaresinin Başbakan Yardımcılığından yapılan açıklamaya nazaran, Vang ile Birader’in görüşmesinde, iki ülke ortasındaki ticari, transit ve ekonomik bağlantılar ele alındı.
Birader, Afganistan’da çok sayıda maden bulunduğunu, Çin’in madenlerin işletilmesi konusunda iş birliği ve bilhassa Logar vilayetindeki bakır madeni projesini tekrar başlatmasını istedi.
Öte yandan Taliban süreksiz hükümetinin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Kahhar Belhi, toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, Vang ile Muttaki görüşmesinde siyasi, ekonomik mevzuların yanı sıra hava koridoru, Afganistan’dan kuruyemiş ihracatının yapılması, Afgan öğrencilere burs sağlanması hususlarının ele alındığını bildirdi.
Çin Afganistan’la neden ilgileniyor?
Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin akabinde kurulan süreksiz hükümetle olumlu bağlantılar kurma yolunu izlemiş, süreksiz hükümete insani yardım alanında dayanak sağlayan Beijing (Pekin) idaresi, resmi tanıma manasına gelecek adımlar atmaktan kaçınmıştı.
Kuşak ve Yol Teşebbüsü kapsamında bölgede tarihi İpek Yolu güzergahında ulaştırma ve altyapı projeleri geliştiren Çin, Afganistan’da siyasi ve ekonomik istikrarın sağlanmasını çıkarına uygun görüyor.
Afganistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nden geçen dar bir hudut koridoru bulunan ülke, buradaki istikrarsızlığın kendi hudut bölgelerini etkilemesinden tasa ediyor.
Afganistan, dünyanın ikinci büyük iktisadı olan Çin’e sanayi üretimi için muhtaçlık duyduğu, ortalarında elektrikli araçlar ve taşınabilir aygıtlarda kullanılan pillerin üretildiği lityum üzere ender metallerin bulunduğu birtakım kritik ham unsur ve kaynaklarını coğrafik açıdan en elverişli biçimde sağlama fırsatı sunuyor.
Taliban’ın kurduğu süreksiz hükümet de Batı’nın bıraktığı boşlukta, halkın temel gereksinimlerini karşılamak ve ülkenin güçlü yeraltı kaynağı potansiyelini kıymetlendirecek altyapıyı oluşturmak için Çin’in dayanağına muhtaçlık duyuyor.
