Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası global buğday fiyatlarındaki rekor artışlar Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) ithalat faturasını kabartınca, yurt içinde un sanayicilerine satılan ekmeklik buğday fiyatları arttı.
Savaş öncesinde tonu 320 dolar civarında seyreden buğday fiyatları savaş sonrası 450 doları aştı. Kabaran ithalat faturası sonrası TMO’nun değirmenlere ve fırıncılara ekmek fiyatlarının artmaması için ucuz fiyattan verdiği ekmeklik buğday fiyatları, 25 Mart prestijiyle yüzde 20 civarında zamlandı.
TMO’nun sattığı buğday ile 50 kiloluk bir un çuvalı 210 TL iken 250 TL’yi aştı. Şu an tıpkı ölçüdeki bir çuval unun piyasadaki fiyatları ise 400 liraya dayanmış durumda.
Bu durumun ilerleyen aylarda perakende un fiyatlarına da yansıması beklenirken, fırıncılar ise İstanbul’da 3.5 liradan satılan ekmeğin 4 liraya çıkmasını talep etmeye hazırlanıyor.
‘Dünya genelinde artış var’
Sözcü’den Gamze Bal’a konuşan konuşan bir TMO yetkilisi, ekmeklik buğdaya yapılan son artırımdan sonra da TMO’nun satış fiyatlarının piyasanın yarı fiyatına olduğunu söyledi.
Yetkili, “Savaş nedeniyle navlun fiyatları yaklaşık yüzde 40-50 civarında artmış durumda. Buğday fiyatlarında da dünya genelinde bir artış var. Bu yüzden fiyatlarda artışa gidildi” dedi.
“Ancak ekmekteki unun maliyete oranı yüzde 30. Unu yüzde 50 oranında sübvanse ettiğimiz için son fiyat artışının tesiri epeyce sonlu olur” diyen yetkili, “Mayıs ayının ikinci haftasından sonra erken hasadın da başlamasıyla un fiyatları ekmek üzerinde yeni bir baskı yaratmayacaktır” diye konuştu.
Fırıncılardan artırım talebi
Ancak fırıncılar son bir yılda yüzde 146,6 oranında zamlanan un fiyatlarının ekmek fiyatlarında yeni artırımlara yol açacağı görüşünde hemfikir.
İstanbul Fırıncılar Odası Lideri Erdoğan Çetin, artan maliyetler nedeniyle İstanbul’da satılan ekmek fiyatlarının 4 liraya çıkarılması talebiyle yarın Ankara’ya Ticaret Bakanlığı ile görüşmeye gidecekleri bilgisini verdi.
İstanbul Ticaret Odası’na (İTO) bağlı fırıncılar ise birebir artırım teklifini mayıs ayında yapmayı planlıyor.
İTO 12 No’lu Ekmek Un ve Unlu Mamuller Meslek Komitesi Lideri Hasan Demir, “Ekmeğe Ramazan bayramından sonra yeni bir artırım talebinde bulunup, 4 liraya çıkmasını isteyeceğiz” dedi.
TMO’nun piyasanın yarı fiyatına sattığı ucuz undan istedikleri kadar alamadıklarını söyleyen Demir, “Kısıtlı veriyorlar. TMO’dan aldığımız un, eserin 3’te 1’ini oluşturuyor. Geri kalanı piyasadan temin ediyoruz” diye konuştu.
Demir, piyasadaki un fiyatlarının değişimlerine ait ise şu bilgiyi verdi:
Son bir yılda 50 kiloluk un çuvalı 155 liradan 370 liraya kadar çıktı. Son bir ayda ise 80 lira zamlandı. Poğaça unları ise bir yıl içinde 180 liradan 420 liraya yükseldi.
Perakende una artırım geliyor
Öte yandan, Rusya-Ukrayna savaşının buğday ve navlun fiyatlarında yarattığı artış nedeniyle yurt içinde un fiyatları zamlanmış, lakin marketlerin üç aylık mukavelelerle un almasından ötürü kelam konusu artırımlar market raflarına yansımamıştı. Bu artırımların ilerleyen aylarda vatandaşa birikimli bir formda yansıyacağı belirtiliyordu.
Ülke genelinde bilinen bir un markasının fabrika satış temsilcisinin sozcu.com.tr’ye aktardığına nazaran, TMO’nun sattığı buğday haricinde piyasada toptan satılan öteki unlara da bir ayda 70-80 TL aralığında artırım geldi.
“Gerek TMO’nun sattığı gerekse piyasada satılan unlara bir ay içinde yüzde 20-25 aralığında artırım gelmiş oldu” diyen yetkili, şöyle dedi:
En son geçen ay artırım geldi
Diğer yandan, İstanbul’da ekmek fiyatlarına son artırım 10 Şubat’ta yapılmıştı.
İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 10 Şubat’ta yapılan meclis toplantısında ekmeğe yüzde 31,3 artırım kararı çıkmış; öncesinde ekmek fiyatlarını 3-3,5 liradan satan fırınlar olsa da, 210 gram ekmeğin fiyatı resmi olarak 3 liraya yükselmişti.
Bu karardan sonra kimi ilçelerde ekmeğin 250 gramı 3,5 TL’den satılmaya başlanmıştı. Fırıncıların birtakım ilçelerde gayri resmi artırım yaparak 3,5 liraya çıkardıkları fiyatlar resmileşmiş olmuştu.
Fırıncıların yüzde 14’lük yeni artırım talebi kabul edilirse, yılın birinci 4 ayında İstanbul’da satılan ekmek fiyatlarına yüzde 45 oranında artırım gelmiş olacak.
