DW’de yer alan habere göre; Milletlerarası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun (ICIJ) 2021 projesi Pandora Papers’ın temelini oluşturan büyük sızıntının bir modülü olan yeni araştırma, yaptırımlardan kaçınmak için de kullanılabilecek bilinmeyen şirketlerin gerisinde olan 800’den fazla Rus müşteriyle ilgili bilgileri içeriyor.
Araştırma, Rus rejimiyle kontaklı olduğu için Batı’nın yaptırımlarına uğrayan oligarkların ve Putin’in eksenindeki öbür isimlerin, yeniden Batılı ortacılar vasıtasıyla, devasa servetlerini nasıl malikanelere, harika yatlara ve öbür lüks varlıklara aktardığını gösteriyor. İncelenen dokümanlar, Batılı hükümetlerin sorunu çözmedeki başarısızlıklarına da ışık tutuyor.
Seyşeller’de bir offshore servis sağlayıcısı
ICIJ’in bilgi tabanına yüklenen yeni müşteriler ortasında Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in eski telekomünikasyon bakanı da dahil siyasi figürler ve çok sayıda Rus varlıklı yer alıyor.
Yeni bilgiler, Hint Okyanusu’nda bir ada ülkesi olan Seyşeller’de bulunan ve çoğunlukla Rus müşterilere hizmet veren offshore servis sağlayıcısı Alpha Consulting Ltd’den geldi.
Alpha Consulting, 2008 yılında Rus mütercim Victoria Valkovskaya ile o zamanki eşi, Seyşeller yerlisi Roy Delcy tarafından kuruldu. Paravan şirketlere kağıt üzerinde yöneticiler yahut vekiller atayarak gerçek sahipliğin gizlenmesine yardımcı olan şirket, 2019’da müşteri tabanının yüzde 75’inin Ruslardan oluştuğunu bildirmişti.
Avdeev: Yaptırım altındaki bankaların sahipleri
Pandora Papers’a nazaran tanınmış Rus iş adamı Roman Avdeev, Alpha Consulting müşterilerinden biri. Avdeev, 1991 sonlarında Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra büyük bir Rus finans kurumu olan Credit Bank of Moscow’u satın aldı. Birebir vakitte bir eczane zincirinin sahibi olan Avdeev’in, inşaat, kereste ve petrol sanayilerinde de faaliyetleri bulunuyor. 2017’de Torpedo Moscow futbol kulübünü satın alan Avdeev’in serveti, Forbes’a nazaran, Nisan 2022’nin başı prestijiyle yaklaşık 1,3 milyar dolar. Credit Bank of Moscow, şubat ayından bu yana ABD yaptırımları altında.
Alpha Consulting kayıtları, Avdeev kontaklı offshore şirketlerin Seyşeller, Britanya Virjin Adaları ve Belize’de kayıtlı olduğunu gösteriyor. Bu kuruluşlardan biri olan Hi Capital Corp’da bulunan varlıklarının kaynağı ‘kişisel tasarruflar’ olarak kayıtlara geçiyor.
Reiman: Putin’in eski bakanı ve danışmanı
Putin’in eski bakanı ve danışmanı Leonid Reiman da ICIJ’in listelediği yeni isimler ortasında yer alıyor. Reiman 1994-2004 yılları ortasında Rusya devletinin irtibat ve bilgi teknolojileri bakanı, 2008-2010 ortasında ise Putin’in danışmanı olarak misyon yapmıştı.
2006’da İsviçre’de bir tahkim konseyi, Reiman’ın bağlantı bakanıyken Rusya telekom sanayisindeki büyük payları denetim etmek için paravan olarak bir offshore yatırım fonu kullandığını tespit etti. Reiman, devlete ilişkin telekom varlıklarına sahip olduğunu daima olarak reddetti.
Alpha Consulting kayıtları, Reiman’a bağlı offshore firmaların menkul değer ticareti yapmayı amaçladığını gösteriyor. ICIJ’in, bir temsilcisi üzerinden ulaştığı Reiman, konsorsiyumdan gelen soruları yanıtlamadı.
Kerimov: 700 milyon dolar ‘şüpheli’ transfer
Mart ayında İngiltere ve Avrupa Birliği’nin yaptırım listesine giren Rus oligark Süleyman Kerimov’un paravan şirketler ağı da Pandora Papers ile açığa çıktı.
ICIJ’den Spencer Woodman’ın, konsorsiyumun 2020’de global bankalar aracılığıyla yapılan kuşkulu para transferlerine dair yürüttüğü araştırmanın temelini oluşturan FinCEN belgelerinden da yararlandığı araştırmanın sonuçlarına nazaran, ABD’nin önde gelen bankalarından BNY Mellon, Putin’e yakın Rus milyarder ve siyasetçi Süleyman Kerimov ile bağlantılı milyonlarca doların gizemli paravan şirketlere aktarılmasında rol aldı.
BNY Mellon, altı yıl boyunca ABD makamlarına toplamda 700 milyon doları aşan kuşkulu banka havaleleri hakkında bir dizi ikaz göndermiş lakin banka, aktarılan paranın kime ilişkin olduğunu tespit edememişti. Pandora Papers dokümanları ise bu süreçlerin Kerimov ile alakalı offshore şirketlerle temaslı olduğunu ortaya koyuyor.
Süleyman Kerimov, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra Rus bankalarındaki güç varlıklarını ve büyük payları satın alarak servet kazanan bir altın hükümdarı. Tıpkı vakitte Rusya parlamentosunun üst kanadının bir üyesi olan Kerimov, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği gün Putin tarafından Moskova’ya çağrılan güçlü oligarklardan biriydi. Kerimov, 2018’de de ABD’nin yaptırım listesine girmişti.
ICIJ’in 2016’daki Panama Papers araştırmasına nazaran Kerimov, Putin’in kapalı servetinin saklandığına inanılan finansal ağlarla kontaklı isimlerden biri. Yeni araştırmanın sonuçları bankalar ve ABD hükümet yetkililerinin Rus seçkinlerinin parasının izini sürmekte başarısız olduğunun da bir ispatı.
İsviçreli finansör 2017de suçlanmıştı
Pandora Papers evraklarına nazaran para transferlerin merkezindeki isim, Kerimov ile yakın bağları olan İsviçreli bir finansör olan Alexander Studhalter. 2017’de Fransız makamları, Kerimov’un paravanı olarak nitelendirdikleri Studhalter’e kara para aklama ve vergi kaçırma suçlamalarını getirmiş, Studhalter’in firması Swiru Holding AG’nin 1,4 milyon euro para cezası ödemesiyle dava düşmüştü.
Belgeler, Studhalter’in, 2010-2015 yılları ortasında bir düzineden fazla banka havalesinin yapıldığı Britanya Virjin Adaları ve Cayman Adaları merkezli offshore şirketlerin idaresine yardımcı olduğunu gösteriyor. Kayıtlar, Kerimov’un ailesinin sahip olduğu firmalar ile Studhalter’in sahibi olduğu yahut yönettiği paravan şirketler ortasındaki süreçlerde milyarlarca dolarlık süreci tanımlıyor.
ICIJ’e verdiği demeçte Studhalter, kendisinin bağımsız bir teşebbüsçü ve kimse için paravanlık yapmayan bir yatırımcı olduğunu söyledi. Studhalter, 700 milyon dolarlık banka havalesinin birçoklarını oluşturan şirketlere kendisinin yahut babasının sahip olduğunu argüman etti.
Mordashov: Servetini PWC aracılığı ile aktardı
Pandora Papers, Rus oligark Alexei Mordashov’un dünyanın en büyük ikinci muhasebe firması olan PwC ile münasebetine de ışık tuttu.
2003’te Forbes mecmuası Rus çelik işvereni Alexei Mordashov’u – ABD’li televizyon yıldızı Oprah Winfrey ve Red Bull’un Avusturyalı kurucu ortağı Dietrich Mateschitz ile birlikte – milyarderler dünyasının “yeni gelenlerinden” biri olarak taçlandırdı. 37 yaşındaydı ve çok az biliniyordu. Mecmuadaki biyografisinde ‘kendi eforlarıyla milyarder olmuş kişi’ olarak tanımlandı.
Sızan belgeler, dünyanın en büyük ikinci muhasebe firması PwC’nin, o vakitten 2021 yılına kadar Mordashov’un Rusya’nın en varlıklı adamı olmasına nasıl yardımcı olduğunu ortaya koyuyor. Forbes’a nazaran Rus milyarderin serveti 2021’de 29 milyar dolardı.
Belgelere nazaran PwC, Mordashov ile temaslı bir holding şirketinin Britanya Virjin Adaları’nda ve kapalılık sunan öbür yetki alanlarında 65’ten fazla paravan şirket kurmasına ve yönetmesine yardımcı oldu.
ICIJ tarafından tahlil edilen kayıtlar, Mordashov’un bu offshore şirketler ağını Avrupa şirketlerine yatırım yapmak, Rusya çelik sanayisinde büyümek ve kömür, kereste, medya sanayilerinden büyük hisseler almak için kullandığını gösteriyor. Dokümanlara nazaran danışmanlar ayrıyeten, Mordashov ve hayat arkadaşı Marina Mordashova’ya 213 fit uzunluğunda bir spor yat ve bir Bombardier lüks jetine sahip olmaları için şirketlerini kaydettirmelerine yardımcı oldu. Şirketlerin birden fazla, Mordashov’un Kıbrıs merkezli kümesi olan Unifirm Ltd.’ye bağlı görünüyor.
Mordashov, Rusya’nın 24 Şubat’ta başlayan Ukrayna’yı işgaline karşılık olarak Avrupa Birliği ve İngiltere tarafından yaptırım uygulanan Rus oligarklardan biri. Mordashov’un ana şirketi Severstal, ülkenin en büyük çelik üreticisi. Rus ordusu için zırhlı araçlar ve denizaltılar için çelik üretiyor. Mordashov ise Putin’e yakın olduğunu tekraren reddetti.
Altı milyon dolarlık kredi borcu silindi
Ancak ICIJ tarafından incelenen evraklar, Mordoshov’un offshore şirketlerinin, on milyonlarca doları, Putin’i çocukluğundan beri tanıyan ve Rus başkanın kızı Maria’nın vaftiz babası olan çello virtüözü Sergey Roldugin ile temaslı şirketlere aktardığını gösteriyor.
Panama Papers evrakları 2016’da Roldugin’i, Putin’in yakın etrafı tarafından yönetilen, kuşkulu krediler ve offshore şirketler aracılığıyla en az iki milyar doların aktarıldığı bâtın bir ağın oyuncularından biri olarak tanımlamıştı.
Pandora Papers dokümanları, Mordashov kümesinin paravan şirketlerinden biri olan Levens Trading’in 2007’de Roldugin’e ilişkin bir Britanya Virjin Adaları şirketine altı milyon dolarlık kredi verdiğini gösteriyor. Sızdırılan kayıtlardaki bir evraka nazaran, Mordashov’un şirketinden Roldugin’in şirketine verilen altı milyon dolarlık kredi borcu, daha sonra bir dolar karşılığında silindi. Mordashov ve PwC, ICIJ’nin sorularına karşılık vermedi.
Rus vatandaşları ile bağlantılı 3700 şirket var
Veri tabanına eklediği yeni bilgilerle ICIJ, 200’den fazla ülke ve bölgede 800 binden fazla offshore şirket, vakıf, tröst ve şahıslara ait kontakları kamuoyuyla paylaşmış oldu.
İnteraktif olarak arama yapılabilen data tabanı, Rusya ile irtibatları olan 11 binden fazla varlık hakkında beş sızıntıdan elde edilen bilgilere sahip. Pandora Papers soruşturması, yaklaşık 3700 şirketi 4400’den fazla Rus vatandaşıyla ilişkilendirirken, sızıntının yüzde 14’ü ile bağlantılı olan Ruslar, toplamda ortaya çıkan tüm şirketler ve öteki hükmî bireyler ortasında açık orta önde.
Pandora Papers’a nazaran Rus siyasi figürleri yüklü olarak finansal hizmet sağlayıcıları Alcogal ve Dadlaw’ı kullanıyor ve şirketlerinin birçok, düşük vergileriyle ün salmış olan Britanya Virjin Adaları ve Kıbrıs’ta kayıtlı.
Politikacılara ek olarak, Pandora Papers datalarında toplamda 45’ten fazla oligark yer alıyor. 8 Nisan prestijiyle en az 12 tanesi yaptırımların amacı oldu.
Belgelere nazaran Rus petrol devi RussNeft’in kurucusu ve Rus parlamentosunun eski bir üyesi olan Mikail Gutseriev ile bir öbür eski parlamento üyesi olan kardeşi Sait-Salam Gutseriev, Alcogal ve Dadlaw’a kayıtlı 84 offshore şirket ile bağlı görünüyor. Pandora Papers sızıntılarında en fazla offshore şirkete sahip olan iki Rus siyasetçi, RussNeft’in basın ofisi aracılığıyla yönlendirilen yorum taleplerine cevap vermedi.
