Rusya’nın Ukrayna’da sürdürdüğü savaş, ikinci ayında ülkenin doğusundaki Donbas bölgesine gerçek kayıyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de daha evvel yaptığı açıklamada gözlerin Donbas’a çevrildiğini ve sözkonusu bölgede askeri hareketlilik beklendiğini belirtmişti.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 21 Şubat’ta bağımsızlıklarını tek taraflı ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanıdıktan sonra 24 Şubat’ta sabahın erken saatlerinde Donbas’a yönelik “özel askeri operasyon” ismiyle Rusya-Ukrayna Savaşı’nı başlattı.
Putin’in kararıyla tıpkı dakikalarda Ukrayna’nın başşehri Kiev başta olmak üzere Harkov, Mariupol, Mıkolayiv, Odesa üzere kentlerde arka arda patlamalar oldu.
Putin’in “özel askeri operasyon” kararı sonrasında Rus askerleri başlattıları harekatla Ukrayna’yı üç koldan kuşatmış ve çok kısa müddette Ukrayna’nın başşehri Kiev’e kadar ilerlemişti.
Rus askeri birlikleri, Ukrayna’nın Donetsk ve Lugansk bölgelerinden Kiev idaresinin denetimindeki bölgelere, birebir anda Rusya sonundan Harkov, Sumi, Çernigiv bölgelerine, Belarus üzerinden Çernobil bölgesine girdi. Rus ordusu, Kırım üzerinden de Herson ve Melitopol bölgelerine hakikat asker çıkardı.
Rus birlikleri bir mühlet sonra hava indirme birliklerinin dayanağıyla Kiev’i batıdan, doğudan ve kuzeybatıdan kuşattı. Kiev yakınlarındaki Gostomel ve İrpin’de Rus ve Ukrayna birlikleri ortasında ağır çatışmalar yaşandı.
İlerleyen günlerde Ukrayna’nın batısında bulunan Lviv, İvano-Frankivsk, Jitomir üzere kentlerde de yer yer patlamalar yaşandı. Rusya, buralardaki askeri yerleri maksat aldığını duyurdu.
Rusya: Gayemiz Donbas’ın kurtuluşu
Rusya Savunma Bakanlığı, savaşın birinci ayını doldurduğu günlerde Ukrayna ordusuna büyük kayıp verdirdiklerini savunarak “Ukrayna’daki operasyonun birinci etabının tamamlandığını” açıkladı.
Rus ordusu yöneticileri, temel uğraşlarının, ana emel olan “Donbas’ın kurtuluşu” olduğuna dikkati çekti.
Savaş devam ederken Rusya ve Ukrayna tarafı ateşkes sağlanması için 28 Şubat’ta Belarus’taki Ukrayna hududunda müzakerelere başladı. Yüz yüze müzakerelerin dördüncüsü İstanbul’da yapıldı.
İstanbul’da düzenlenen müzakerelerde somut adımlar atıldı. Müzakerenin akabinde Rus tarafı, “karşılıklı itimadı artırmak, müzakerelere devam etmek ve en son gayeye ulaşmak için gerekli şartları oluşturmak” emeliyle Kiev ve Çernigiv istikametlerinde askeri hareketleri çok değerli bir biçimde azaltmaya karar verdiğini açıkladı.
Rus ordusunun odağı Donbas üzerine yoğunlaşıyor
İstanbul’daki müzakerelerden sonra, 30 Mart’tan itibaren Rus birlikleri Kiev ve Çernigiv istikametlerinden çekilmeye başladı.
Ukrayna ordusunun güçlerini, silahlarını, kaynaklarını ve askeri teçhizatını yüksek hassasiyetli füzelerle sık sık amaç alan Rus tarafı, Ukrayna’nın güçlerini Donbas’ta kullanılmasını engellemek emeliyle bu stratejiyi gerçekleştirdiklerini bildirdi.
Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov, “Rus Silahlı Kuvvetlerinin tekrar gruplandırılmasının maksadı, öncelikli alanlarda aksiyonları ağırlaştırmak ve her şeyden evvel Donbas’ı büsbütün özgürleştirme operasyonunu tamamlamaktır” diyerek ikinci basamakta Rus ordusunun Ukrayna’nın doğusuna ağırlaşacağının işaretini verdi.
Rus askeri birlikler, Donbas’taki isyancı güçlerle bölgedeki denetimi tam olarak sağlamak için askeri aksiyonlarını artırıyor.
Mariupol’de denetimin yüzde 90’ı Ruslarda
Rus yetkililere nazaran, bağımsızlığını Ukrayna’dan tek taraflı ilan eden Lugansk Halk Cumhuriyeti topraklarının yüzde 93’den fazlası, Donetsk Halk “Cumhuriyeti” topraklarının ise yüzde 54’ten fazlası denetim altına alındı. Uzun müddettir ağır çatışmaların yaşandığı Donetsk’e bağlı en kıymetli ve stratejik liman kenti Mariupol’de denetimin yüzde 90’dan fazla Rus tarafının eline geçtiği belirtiliyor.
Rusya yalnızca Donbas değil, Herson ve Zaporijya bölgelerinde bulunan Melitopol kenti ile liman kenti Berdyansk’ı da denetimi altında tutarak Ukrayna’nın Azak Denizi ile irtibatını kesmiş durumda.
Ancak Donetsk bölgesinde Rusya’nın tam olarak denetimi ele geçirememesi ve buraya güç kaydırmaya başlaması, savaşın ikinci etabında 100 binin üzerinde Ukrayna askerinin bulunduğu tabir edilen bölgede çatışmaların artacağını gösteriyor.
Donbas’a yoğunluk verilmesinin hedefi nedir?
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, kelamda Donetsk Cumhuriyeti ve Lugansk Cumhuriyeti’ni tanıdıktan sonra bu idarelerle “dostluk ve iş birliği” mutabakatlarını da imzalamıştı.
Rusya’nın Ukrayna’nın doğusundaki kelamda cumhuriyetleri tanıması, Moskova’nın “hangi sınırları” dikkate alacağı ve başlattığı “askeri müdahaleyi” nereye yoğunlaştıracağının işaretlerini vermişti.
Putin, Ukrayna’ya savaş başlatırken Donetsk ve Lugansk’taki idarelerin Rusya’dan askeri yardım talebinde bulunduğunu belirtmişti.
Putin’in tabiriyle “Rusya, bu idareleri tanırken onların anayasasını ve başka resmi dokümanlarını de tanımış” olacağından her iki idarenin kelamda anayasasında ilan ettiği hudutlar, Moskova tarafından kabul edilmiş olacak. Bu yüzden Rus ordusu, bir kısmı Kiev idaresinin denetiminde olan Donetsk ve Lugansk topraklarının tamamını ele geçirerek tam olarak ayrılıkçıların denetimine teslim edecek.
Donetsk ve Lugansk halk cumhuriyetlerinin anayasasında idarelerinin hudutları “kuruluş gününde var olan hudutlarla belirlendiği” formunda kaydediliyor.
Buna nazaran, Donetsk ve Lugansk kentlerinin yer aldığı Donbas bölgesinin sonları Harkov, Dnipro, ve Zaporojya bölgesi idari sonlarına kadar genişliyor.
2014 yılından bu yana Rusya yanlısı ayrılıkçılar Donetsk ve Lugansk kent merkezlerini denetim ediyordu.
Her iki idari üniteye ilişkin kalan bölgeler yani “ayrılıkçıların hak sav ettiği sonlar, bugün Ukrayna ordusunun” denetiminde yer alıyor.
Rusya’nın kelamda idarelerin anayasasındaki sonları tanıması, Ukrayna topraklarına yönelik savaşta uzanacağı alana dair fikir veriyor.
Diğer yandan kelamda idarelerin referandum ile Rusya’ya katılması fikri, Donbas dışındaki Herson’da da birebir formda referandumun gündeme getirilmesi bölgede gelecek günlerdeki tansiyonun ve değişimin işareti olarak bedellendiriliyor.
NY Times kilit kenti gösterdi: Slovyansk
Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’ya girmesi akabinde devam eden savaşta birinci ay geride kalırken Rus güçleri ülkenin batısından çekilmeye başladı.
Rus güçlerinin ülkenin batısından çekilmesiyle birlikte gözler Ukrayna’nın doğusu Donbas bölgesine çevrildi. ABD’nin önde gelen gazetelerinden The New York Times’ta Josh Holder ve Denise Lu and Scott Reinhard tarafından kaleme alınan tahlilde, Rusların batıdan çekilmesiyle “savaşın ikinci evresine” geçtiği tabir edilirken bunun değerli bir çatışmayı tetikleyeceği ve bu çatışmanın da savaşın ikinci “evresinin” değerli katmanlarından biri olacağı yazıldı.
Gazete bu tahlilini “kilit lokasyon” olarak tanımladığı Slovyansk’ı öne çıkararak ele alıyor. Haberde “Savaşın birtakım kilit lokasyonlarının olduğunun açıkça ortada olduğu” tabir edilirken “Uzmanlar, Ukrayna ordusunu kuşatmaya çalışan Rus ordusunun geçtiğimiz günlerde doğudaki Iziyum kentini ele geçirdiğini ve güneydoğuyu Slovyansk’a yanlışsız itmeye çalışacağını kestirim ediyor” denildi.
Rus ordusunun Slovyansk’ın Donbas’ı ele geçirme ve Ukrayna’yı kuşatma konusunda “kilit bir lokasyon” olduğunu anlayabilecek askeri yeteneğe sahip olduğunun altı çizilen haberde, İzyum’un Rusya tarafından kuşatılmasının haftalar sürdüğü ve Slovyansk’ın çok daha büyük bir maksat olduğu belirtiliyor.
Slovyansk’ın Ruslar tarafından denetim altına alınması akabinde bir sonraki gayenin Rubizhne olduğu tabir edilen tahlil, bu atakla Ukrayna güçlerinin Donbas’tan uzaklaştırılacağını ve Ukrayna ordusunun konuşlandığı bölgelerdeki tesirinin azaltılabileceği yorumlarına sebep oldu.
Donbas krizi
Ukrayna’da 2014’te meydan olaylarının akabinde Batı yanlısı hükümetin idareye gelmesi ve Devlet Lideri Viktor Yanukoviç‘in ülkeden kaçmasıyla Rus etnik kökenine sahip nüfusun ağır olarak yaşadığı Donetsk ve Lugansk bölgelerinde ayrılıkçılar, Kiev idaresine karşı çıkarak idareler ilan etti.
Dünyada o günlerde hiç kimsenin tanımadığı fakat Rusya’nın takviye verdiği bağımsızlıklarını tek taraflı ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti’ni ilan eden ayrılıkçılarla Kiev idaresi güçleri ortasında sert ve kanlı çatışmalar yaşandı.
Çatışmaların durdurulmasına yönelik 2014 ve 2015’te Minsk muahedeleri imzalansa da ateşkes ihlalleri devam etti ve bu çatışmalarda 14 bin civarında kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
