Yeni Türkiye iktisat siyaseti kapsamında hem Hazine ve Maliye Bakanlığı hem de Merkez Bankası metinlerinde ‘selektif kredi’ yaklaşımı öne çıkıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de evvelki gün yaptığı açıklamada kredi büyümesine ticari kredilerin öncülük ettiğini belirtti. Merkez Bankası bilgilerine nazaran de 13 haftalık kur tesirinden arındırılmış kredi büyümesi yüzde 40,93, ticari kredi büyümesi ise yüzde 45,76 oldu. Ticari kredilerdeki bu yıllık artış 26 Haziran 2020 haftasındaki artışın akabinde en süratli büyümeye işaret ediyor. Bankacılık kaynakları yeni yatırım muhtaçlığı olsa da 23 ayın akabinde böylesi bir sürat kazanan ticari kredi kullanımında en büyük muhtaçlığın işletme sermayesinden kaynaklandığına dikkat çekti.
Dünya Gazetesi’nden Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, Türkiye’de yüzde 61,1’e gelen tüketici enflasyonu, dünyada artan emtia fiyatları, güç fiyatlarındaki yükseliş, TL’deki kıymet kaybı işletmelerin sermaye gereksiniminin her geçen gün artmasına neden oluyor. Bankacılık kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran ticari kredilerde bu kadar süratli yükselişin temel nedenini de ‘işlerin yürümesini sağlamak’ hedefiyle kullanılan krediler oluşturuyor.
Temmuz 2020’den sonra birinci defa yüzde 40’ı aştı
Ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyüme 25 Şubat 2022 haftasından bu yana kesintisiz yükselişini sürdürüyor. O denli ki 25 Mart’ta birinci defa yıllık olarak yüzde 40’ın üzerine çıkarak yüzde 43 artan ticari kredi büyümesi 1 Nisan haftasında ise yüzde 45,76 büyüme sağladı. Böylelikle de toplam kredi büyümesi Temmuz 2020’nin akabinde birinci defa yüzde 40’ın üzerine çıktı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran de bankacılık kesiminde toplam kredi hacmi 1 Nisan itibariyle 5.5 trilyon liraya ulaştı. Ticari ve öbür kredilerin büyüklüğü ise 4.4 trilyon lira olarak hesaplandı.
1 Nisan haftasında kamu bankalarında ticari krediler yüzde 36,13 büyürken özel bankalarda büyüme yüzde 55,53 oldu. Kamu bankalarında toplam krediler 2.5 trilyon lira olurken ticari ve başka krediler ise 2.1 trilyon liraya ulaştı. Yabancı sahipli bankalarda toplam kredi hacmi 1.3 trilyon lirayı aşarken ticari ve öteki kredilerin büyüklüğü 1.1 trilyon liraya geldi. Yerli özel bankalarda da 1.6 trilyon lira olan toplam kredi hacminin 1.2 trilyon lirasını ise ticari ve öbür krediler oluşturdu.
Tüketicideki büyümede önder kamu bankaları
Tüketici kredilerinde ise büyüme çift haneli olsa da ticari kredilerin yanında daha düşük ivmede yaşanıyor. Merkez Bankası datalarına nazaran toplam tüketici kredisi büyümesi 1 Nisan haftasında yıllık olarak yüzde 14 olurken kamu bankalarında bu oran yüzde 16,71, özel bankalarda ise yüzde 11,93 olarak hesaplandı. Ticari kredi büyümesinde özel bankalar kamu bankalarının önüne geçerken tüketici kredilerinde kamu bankalarının büyümede başkan.
Tüketici kredi hacmi 1 Nisan haftasında 1 trilyon 35 milyar lira oldu. Bunun 476.5 milyar lirasını ise muhtaçlık kredisi kullanımı oluşturdu. Kamu bankalarında 394.6 milyar lira olan tüketici kredisi hacmine karşılık yabancı bankalarda 284.4 milyar lira, yerli özel bankalarda ise 356.4 milyar lira oldu.
Ticari kredi faizi ortalama yüzde 20,95 seviyesinde
Merkez Bankası datalarına nazaran 1 Nisan haftasında bankaların TL cinsi ticari krediler için uyguladıkları faiz oranı evvelki haftaya nazaran 5 baz puan artışla yüzde 20,95 düzeyine çıktı. Tüketici enflasyonu ise mart itibariyle yüzde 61,1 düzeyinde bulunuyor. TL cinsi ticari kredi fonlaması tüketici enflasyonunun epeyce altında devam ediyor. Lakin yüzde 14 olan Merkez Bankası siyaset faizinin ise üzerinde TL cinsi ticari kredi faizleri. Tekrar Merkez Bankası datalarına nazaran 1 Nisan haftasında TL bazlı konut kredi faizleri evvelki haftaya nazaran 17 baz puan azalışla yüzde 17,96’ya; taşıt kredi faizleri 11 baz puan azalışla yüzde 24,95’e ve muhtaçlık kredi faizleri 50 baz puan azalışla yüzde 28,04’e geriledi. Bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 1 Nisan haftasında bir evvelki haftaya nazaran 35 baz puan artışla yüzde 15,95’e çıktı. Dolar mevduat faizi 15 baz puan artışla yüzde 1,09 ve Euro mevduat faizi 6 baz puan artışla yüzde 0,48 oldu.
