Banka, Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’nun Nisan 2022 sayısını “Ukrayna Savaşı’nın Emtia Piyasalarına Etkisi” başlığıyla yayımladı.
Raporda, Ukrayna savaşından kaynaklanan besin ve güç fiyat şoklarının yıllarca sürebileceğine işaret edildi.
Ukrayna’daki savaşın emtia piyasalarında büyük bir şok yarattığı belirtilen raporda, bunun global ticaret, üretim ve tüketim kalıplarını, fiyatları 2024’ün sonuna kadar tarihi yüksek düzeylerde tutacak halde değiştirdiği aktarıldı.
Raporda, son 2 yılda güç fiyatlarında yaşanan yükselişin “1973’teki petrol krizinden bu yana görülen en büyük artış” olduğu kaydedildi.
Rusya ve Ukrayna’nın büyük üreticilerinden olduğu besin eserleri ile üretim girdisi olarak doğal gaza bağlı gübre fiyatlarında da 2008’den bu yana en büyük artışın yaşandığı belirtilen raporda, birden fazla emtia için fiyatların 2022’de 2021’e kıyasla kıymetli ölçüde yüksek seyretmesinin ve orta vadede de yüksek kalmasının beklendiği söz edildi.
Raporda, emtia fiyatlarının son 5 yıllık ortalamanın epey üzerinde kalacağının kestirim edildiği aktarılarak, savaşın daha uzun sürmesi yahut Rusya’ya ek yaptırımlar gelmesi durumunda fiyatların öngörülenden daha yüksek seyredebileceği ve daha değişken olabileceği söz edildi.
Raporda; petrol, doğal gaz ve kömürün oluşturduğu güç emtia fiyat endeksinin bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 50,5 yükseleceği, tarım eserleri, metaller ve mineraller üzere güç dışı emtia fiyatlarından oluşan endeksin ise yüzde 19,2 artmasının beklendiği kaydedildi.
Enerji emtia fiyat endeksinin gelecek yıl yüzde 12,4 düşmesinin beklendiğine dikkat çekilen raporda, güç dışı emtia fiyat endeksinin ise yüzde 8,8 azalacağı varsayımına yer verildi.
Raporda, Brent çeşidi ham petrolün varil fiyatının bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 42 artışla ortalama 100 dolar düzeyinde gerçekleşerek 2013’ten bu yana en yüksek düzeye ulaşması öngörülürken, 2023’te ise yüzde 8 azalışla ortalama 92 dolara gerilemesinin beklendiği aktarıldı.
Avrupa’da doğal gaz fiyatlarının 2022’de geçen yılın 2 katı olmasının beklendiği kaydedilen raporda, ABD’de ise yüzde 35 artmasının kestirim edildiği bildirildi.
– Buğday fiyatlarının yüzde 40’tan fazla artması öngörülüyor
Raporda, bedelli metallere ait fiyat endeksinin ise bu yıl yüzde 3 artmasının, gelecek yıl yüzde 8,9 azalmasının beklendiği belirtildi.
Dünya Bankasının raporunda, altının ons fiyatının bu yıl geçen yıla nazaran yüzde 4,5 artacağı, 2023’te ise yüzde 9,6 azalacağı iddiası yer aldı.
Tarımsal eserlerin fiyat endeksinin ise bu yıl yüzde 17,6 artmasının beklendiğine işaret edilen raporda, gelecek yıl yüzde 7,7’lik azalış öngörüldüğü aktarıldı.
Raporda, buğday fiyatlarının yüzde 40’tan fazla artarak bu yıl nominal olarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaşmasının beklendiği kaydedildi.
‘1970’lerden bu yana yaşanan en büyük emtia şoku’
Dünya Bankası Adil Büyüme, Finans ve Kurumlardan Sorumlu Lider Yardımcısı Indermit Gill, rapora ait değerlendirmesinde, bunun 1970’lerden bu yana yaşanan en büyük emtia şoku olduğunu belirtti.
Söz konusu şokun besin, yakıt ve gübre ticaretinde kısıtlamaların artmasıyla daha da ağırlaştığına dikkati çeken Gill, “Bu gelişmeler, stagflasyon tehlikesini artırmaya başladı.” tabirini kullandı.
Gill, “Politika yapıcılar, ülke içinde ekonomik büyümeyi artırmak için her fırsatı kıymetlendirmeli ve global iktisada ziyan verecek hareketlerden kaçınmalı.” değerlendirmesinde bulundu.
Dünya Bankası Beklentiler Kümesi Yöneticisi Ayhan Köse de emtia piyasalarının Ukrayna’daki savaş nedeniyle on yılların en büyük arz şoklarından birini yaşadığını belirtti.
