Türk-İş besin endeksi Şubat ayında rekor süratte arttı. Türk-İş dataları besin enflasyonu açısından öncü gösterge olarak kabul ediliyor.
Türk-İş :
-Açlık sonu Şubat’ta 4.552,56 TL (Önceki 4.249,95 TL)
-Yoksulluk sonu Şubat’ta 15.139,90 TL (Önceki 13.843,50 TL)
-Gıda fiyatları Şubat’ta aylık %7,12 (Önceki %3,71)
-Gıda fiyatları Şubat’ta yıllık %66,38 (Önceki %59,67)
Bu sayılara nazaran Türkiye’de çalışanların büyük çoğunluğu yoksulluk hududunun altında kaldı. Çalışanların yarısından fazlası ise açlık sonunun altında yaşıyor.
Türk-İş’ten yapılan açıklamada şöyle denildi:
‘Gıda eserlerinde KDV’nin %1’e düşürülmesi 14 Şubat’ta etiketlere yansıdı. Fakat öncesinde yükselmiş olan başta yumurta ve un üzere temel besin eserleri ile yükselişi durdurulamayan meyve-sebze fiyatları yüzünden vatandaşın gerçek geliri bu ayda da geriledi. Bilhassa taze sebze-meyve, üretim ve tedarik maliyetlerinin yanında eser azlığından ötürü cep yakmaya devam etti. Resmi datalara nazaran gübre ve toprak geliştiricilerin fiyatlarındaki yükseliş %150’yi aştı. Markette ve pazarda sepet fiyatı arttıkça zorlanan tüketici, almaktan vazgeçip eserlerin kimilerini bırakmaya başladı. Akaryakıt, doğalgaz, elektrik üzere güç sarfiyatları de hane halkı üzerinde büyük bir yük oluşturmaya devam etti.
Rusya ve Ukrayna’dan ithal edilen buğday, arpa, soya, mısır, ayçiçeği üzere eserlerin tedarikinin bu araştırının hazırlandığı günlerde başlayan askeri operasyon sebebiyle şayet tedbir alınmazsa önümüzdeki aylarda ülkemizdeki un, ekmek, yumurta, et ve bitkisel yağların fiyatlarının yükselmesine neden olabileceği uzmanlar tarafından söz edildi.
TÜRK-İŞ Araştırmasının 2022 Şubat ayı sonucuna nazaran;
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması meblağı (açlık sınırı) 4.552,56 TL’ye,
Gıda harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi gereksinimler için yapılması zarurî başka aylık harcamalarının toplam meblağı (yoksulluk sınırı) 15.139,90 TL’ye,
Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 5.969,80 TL’ye yükseldi.
Un, yumurta, yeşil mercimek, yeşil ve siyah zeytin, reçel, pekmez, baharatlar ile meyve-sebzelerdeki fiyat artışları 14 Şubat itibariyle raflara yansıyan KDV indiriminin tesirini bertaraf ederek besin enflasyonunun bu ayda da yükselmesine neden oldu.
TÜRK-İŞ’in bilgileri temel alındığında “mutfak enflasyonundaki” değişim Şubat 2022 itibariyle şu formda gelişti:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken taban harcama fiyatındaki artış bir evvelki aya nazaran % 7,12 oranında gerçekleşti.
Son on iki ay itibariyle artış oranı % 66,38 olarak hesaplandı.
TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve direkt piyasadan derlenen fiyatlara nazaran, besin eserlerinde Şubat 2022 itibariyle gözlemlenen değişim harcama kümelerine nazaran şu halde oldu:
Süt, yoğurt, peynir kümesinde;
Süt, peynir ve yoğurt fiyatlarında KDV indirimi ile fiyatlarda gerileme görüldü. Ayrıyeten market markalı eserlerde ek indirimler olduğu gözlemlendi. Artık raflarda yağlı olarak satılan sütlerdeki yağ oranları %3,3’lerden %2,5’lara kadar geriledi.
Et, tavuk, balık, kurubaklagil, yağlı tohum eserlerinin bulunduğu kümede;
Dana kıyma, kuşbaşı ve kuzu kuşbaşında KDV indirimin tesiriyle fiyat düşüşleri yaşandı. Balık fiyatları sabit kaldı. Tavuktaki fiyat düşüşü ise %7’den az oldu. Yumurtada %7’nin üzerinde süratli bir yükseliş gözlemlendi. Bakliyat eserlerinden yeşil mercimekte fiyat KDV indiriminden de yüksek oldu. Kırmızı mercimek düşerken nohut ve kuru fasulye fiyatlarında %7’nin altında fiyat artışı yaşandı. Birtakım bakliyat markaları maliyetleri düşürmek maksadıyla ambalajlarını daha ince bir gereçle değiştirdi.
Ekmek ve tahıllar kümesinde;
Ekmeğin fiyatında bu ay bir değişim gözlemlenmedi. Bu harcama kümesinde yer alan besin kalemlerinden bulgur ve pirinçte fiyat %7’den az arttı fakat un süratli bir yükselişle %7’den fazla yükseldi. İrmik ve makarna fiyatında azalış tespit edildi.
Taze sebze-meyve kümesinde;
Semt pazarlarında maydanoz 3 TL’ye kıvırcık 8 TL’ye, yeşil soğanın kilosu 12 TL’ye yükseldi. Fiyat artışında sera eserleri liderliği paylaştı; salatalık ve domates 15 TL’ye çıktı. Patlıcan, kabak, biber 20 TL’den satıldı. Yalnızca havuç ve balkabağının fiyatı sabit kaldı, fiyatı düşen zerzevat olmadı. Ortalama zerzevat kg fiyatı 10,74 TL oldu. Portakal ve mandalina fiyatları sabit kalırken semt pazarlarında en çok tercih edilen öteki tüm meyvelerde fiyatlar yükseldi. Fiyatı düşen meyve olmadı. Ortalama meyve kg fiyatı 10,38 TL’ye çıktı. 22’si zerzevat ve 9’u meyve olmak üzere toplam 21 eserdeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 10,56 TL’ye kadar yükseldi.
Temel yağ eserlerinin bulunduğu kümede;
Ayçiçek yağı ve tereyağının fiyatları düştü. Zeytinyağı ve margarinin fiyatı %7’den az düşüş gördü.
Son küme içinde yer alan besin hususlarından;
Siyah ve yeşil zeytin, reçel ve pekmez fiyatı KDV indiriminden daha çok arttı. Tuz, ıhlamur, çaydaki düşüş ise %7’den az oldu.’
