İktidar izlediği iktisat siyasetiyle halkı fakirleştiriyor. Fakirleşme son üç ayda hızlandı.
Temel besin eserleri başta olmak üzere birçok mal ve hizmetin fiyatı fiyatlarda sağlanan artışı geçti. Minimum fiyata yapılan yüzde 50 oranındaki artırım üç ay içinde tümüyle eridi.
Bu sonuç Aralık 2021’de Hazine ve Maliye Bakanı olan Nureddin Nebati’nin açıkladığı ekonomik modelin de üç ayda çöktüğünü gösteriyor.
Nebati, yapılan faiz indiriminin bir müddet sonra enflasyonu düşüreceğini belirtmişti. Türk lirasının bedel kaybı nedeniyle Türkiye’nin ihraç eserlerinin yabancılar için cazip hale geleceğini ve ihracat patlamasıyla cari fazla verileceğini de müjdelemişti. Lakin Türkiye, 2002’nin Ocak ve Şubat aylarında beklenenin tersine daha fazla cari açık verdi. 2022 yılının birinci iki ayında 18,4 milyar dolar dış ticaret açığı ortaya çıktı. Ülke fakirleşti.
Enflasyonun altında düşük faiz siyasetinin döviz kurlarını ve hasebiyle enflasyonu aşağı çekeceği tezinin yanlış olduğu yaşanarak bir kere daha görüldü.
Nebati’nin vazifeye geldiği Aralık 2021’de yüzde 19 olan yıllık enflasyon, 2022 Şubat sonu itibariyle TÜİK’e nazaran yüzde 54,44, Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) nazaran ise yüzde 123,8 oldu.
TÜİK yıllık besin enflasyonunu 64.47 olarak açıkladı. Fiyatı en çok artan 20 eserden 15’i besin eseri.
TÜİK’e nazaran üreticinin fiyatlarındaki artış yıllık yüzde 105,01 olarak gerçekleşti.
Üretici fiyatları yüzde 105 oranında artarken tüketici fiyatlarının yüzde 54.44 oranında artmasında bir gariplik var. Şayet böyleyse maliyetleri yüzde 105 artan üreticiler, “mallarını yüzde 50 ziyanla satıyor, tüketici fiyatlarına yansıtmıyor” demektir ki üreticilerin bu türlü bir ziyanla çalışmaları mümkün değildir.
Son bir yıl içinde akaryakıta yüzde 141, motorine yüzde 164 artırım geldi. Akaryakıta en sık artırım son üç ay içinde geldi. Son iki ayda, akaryakıta yüzde 42, motorine yüzde 54, LPG’ye yüzde 77 artırım yapıldı.
İktidarın, yanlış para, faiz ve döviz siyaseti sonucunda Türkiye’de elektrik, doğalgaz faturaları ödenemez akaryakıt, motorin, LPG alınamaz hale geldi. Vatandaşın reaksiyon göstermesi ve muhalefetin bastırması sonucu elektrikte yüzde 18 olan KDV yüzde 8’e indirildi. Buna karşı elektrik fiyatlarındaki artış yüzde 100’ün altına inmedi.
İktidarın “düşük faiz” siyasetinin dövizi ve enflasyonu düşürmesinin mümkün olmadığı bilim insanlarınca çok kere söylenmesine rağmen “faiz sebep, enflasyon sonuç” tezinden vazgeçmedi. Yanlışta ısrarın faturasını ise vatandaş ödedi, ödemeye devam ediyor.
Düşük faiz, yüksek kur, yüksek enflasyon sarmalı yoksuldan alıp zengine veren bir sistem yarattı. Fakir vatandaş temel gereksinimlerini karşılayamaz haldeyken, orta sınıf da süratle fakirleşmeye başladı.
Bu durum sokak röportajlarında çok açık görülüyor. Market çıkışlarında tutulan mikrofonlara söylenenler ve hayat pahalılığına gösterilen reaksiyonlar birebir.
Ankara’da paltosuz bir vatandaş, ısınmak için metro ile gidiş-geliş seyahat yaptığını söyledi. İstanbul’da bir oburu tekrar ısınmak için AVM’lerde vakit geçirdiğini tabir etti.
Bu hayat pahalılığında 4 bin 253 lira minimum fiyat alan bir vatandaşın bilhassa kirada oturuyorsa geçinebilmesi mümkün değil. Hele 2 bin 500 lira emekli aylığı alan vatandaşın hiç mümkün değil.
İktidarın vakit yitirmeden çöktüğü artık kanıtlanmış olan “faiz sebep, enflasyon sonuç” takıntısından vazgeçmesi gerekiyor. Enflasyonla çabayı öncelemesi ve buna uygun bir para, faiz, kur, istihdam siyaseti izlemesi gerekiyor.
Ancak iktidarda bu yanlış politikayı değiştireceğine ait bir işaret, bir hareket yok. Son günlerde krizin derinleşmesini “dünyada kriz, biz ne yapalım” yaklaşımıyla açıklamaya çalışan iktidar, berbat gidişi Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesine de bağlayabilir. Bu münasebet de sokaktaki vatandaşı tatmin etmeyecektir.
Nitekim Şubat 2022 dataları şimdi Rusya – Ukrayna savaşı başlamadan evvelki periyoda ilişkin. Savaşın tesirleri şimdi datalara yansımadı.
Türkiye’ye bir çıkış yolu açacak ve ekonomiyi olumlu etkileyecek en kıymetli faktör bir erken seçim olacaktır.
Erken seçim kararı alınması bile yaratacağı olumlu beklenti ve oluşturacağı itimat ile döviz kurunun düşme eğilimine girmesine kâfi.
