BMC’nin Altay tanklarını üretmek için Sakarya’nın Karasu ilçesinde inşa ettiği, temeli 2019’da Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından atılan fabrikaya ne oldu? Kesimden bir kaynağım, “BMC Karasu’dan vazgeçti” dedi.
Farkında değildim, Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Akgün Altuğ kısa mühlet evvel BMC’nin Karasu’daki yatırımından vazgeçtiğini öne sürmüş. Altuğ’un belirttiğine nazaran BMC CEO’su Murat Yalçıntaş, Sakaryalı işadamlarına beton dökülen arazinin isteklilere satılabileceğini söylemiş.
Devlet Karasu’daki 557 bin 460 metrekarelik Hazine yerini 49 yıllığına, tank üretilsin diye vermişti, BMC kimin malını kime satıyor? Herhalde Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Akgün Altuğ yanlış anlamış olmalı!
Neyse, bu yazının konusu Karasu’daki arazinin başına ne geldiği değil, Altay tankının ne vakit ve nerede üretileceği. (Ama geçerken bölümde BMC’nin Karasu’daki toprağa bugüne kadar on milyonlarca dolar harcadığının konuşulduğunu belirteyim. Görünen o ki, Karasu’ya yapılan yatırım havaya gidecek.)
Altay tankları Karasu’da üretilmeyecekse nerede üretilecek? Ve ne vakit üretilecek? Rusya-Ukrayna krizi yahut savaşı bu sorunun yeniliğini artırdı…
Kaynağım, BMC’nin Yalova Organize Sanayi Bölgesi’nde arsa aldığını, otomotiv kesiminde yatırımın buraya yapılacağının konuşulduğunu söyledi.
Yalova ya da diğer bir yer, taşınma BMC’nin sıfırdan tekrar başlaması manasına gelir. Yine temel atılacak, Cumhurbaşkanı Erdoğan merasimi şereflendirecek… Bu fabrikanın temeli daha evvel atılmamış mıydı diye sorulmayacak mı?
BMC’ye Karasu sıkıntısını sordum, uzun bir açıklama gönderdiler. Ben bu açıklamadan Karasu’daki fabrikadan vazgeçildiğini ya da vazgeçilmek üzere olduğunu çıkardım:
“Önceki idare periyodunda, sanayi bölgesi olduğu için bu yatırımın Karasu’da yapılması düşünülmüş ve harekete geçilmiş. Lakin biz yine bir kıymetlendirme yapıyoruz, lojistik açıdan bizim için gerçek bir yer mi anlamaya çalışıyoruz. Zira üretim proseslerimiz sebebiyle otomotiv ve savunma sanayine daha yakın olmamız gerekiyor. Ankara, Bursa, Sakarya üçgeni otomotiv ve savunma sanayi için en hakikat alanlardan biri. Bizim daha verimli bir iş çıkarmamız için otomotiv ve savunma sanayi kümelenmesine yakın bir pozisyonda olmamız çok kritik. O yüzden bu yatırımı Karasu’da yapmak en fizibıl olan tahlil mü kıymetlendiriyoruz. Şimdi yatırımda çok erken evrede olduğumuz için bu türlü bir stratejik karar değişikliğine müsait bir pozisyondayız. Yatırımı lojistik açıdan en gerçek bir yerde yapmak üzere çalışmalarımız devam etmektedir.”
Savunma Sanayii Başkanlığı ile BMC ortasında Altay tankının seri üretimine yönelik muahede 2018 yılında imzalanmıştı. Ortadan 4 yıl geçti, değerlendirmeler sürüyor.
Bunu bir oranda ortadan geçen müddette BMC’de yaşanan işveren değişikliğine bağlayabiliriz. Bilindiği üzere BMC’yi Katarlı ortağıyla devletten 25 yıllığına alan Ethem Sancak ve Talip Öztürk geçen yıl şirketteki hisselerini Tosyalı Holding’e devretti.
Tosyalı son periyodun en süratli büyüyen şirketlerinden biri. Asıl işi demir çelik. Demir çelikte faaliyet gösteren çok sayıda özel dal şirketi var, Tosyalı onların ortasından sıyrılmasını, Azeri gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyan TANAP boru çizgisinin ihalesini almasına borçluydu. Tosyalı bunu, TANAP için teklif ettikleri fiyatın rakiplerinin (Ki ortalarında Borusan üzere çok esaslı şirketler vardı) altında kalmasına bağlamıştı.
Tosyalı bu ihale sonrasında Cezayir’de 2 milyar dolarlık dev bir yatırım yaparak memleketler arası demir çelik devine dönüştü. Bu ortada İdare Şurası Lideri Fuat Tosyalı, Türkiye Varlık Fonu’nun idare konseyine girdi.
Uzmanlığı, ana işi demir çelik olan Tosyalı BMC’yi neden aldı? Tosyalı Holding, bu soruya karşılık olarak otomotiv ve savunma endüstrinde de demir çelik kullanıldığına dikkat çekiyor…
BMC, İzmir’deki fabrikasında otobüs, kamyon ve zırhlı savunma aracı üretiyor. Otobüste asıl müşterisi belediyeler. Örneğin İstanbul Büyükşehir Belediyesi AKP’deyken buraya 375 adet otobüs satmışlardı. Bu ihalenin farklı bir kıssası var, daha sonra anlatacağım.
AKP’nin büyükşehir belediyelerinin büyük kısmını kaybetmesi sonrasında BMC’nin pazarı çok daraldı, şirket yeni devirde İstanbul ve Ankara belediyelerine otobüs satamadı. Bu nedenle üretim adedinin çok azaldığı biliniyor.
BMC de bunu doğruluyor. Şöyle diyorlar: “Şirketimiz yurt içi ve yurt dışında başarılı bir halde operasyonlarına devam etmekte olup; bu yıl belediyeler tarafından gerçekleştiren yalnızca iki 2 ihaleye katılmıştır. Büsbütün şeffaf bir formda yönettiğimiz bu süreç sonucunda da Ankara ve Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen bu ihalelerde verdiğimiz fiyat kâfi görülmediği için şirketimiz bu ihaleleri kazanamamıştır.”
BMC “Yurt içi ve yurt dışında başarılı bir biçimde operasyonlara devam ediyoruz” dese de otomotiv ölçek iktisadı işidir. Az sayıda üretim yapan bir şirket nasıl ayakta kalacak?
“Kamyon işi var” diyeceksiniz. Ethem Sancak-Talip Öztürk devrinde kamyon üretimi için yapılan yatırımlara karşın üretim adetlerinin otobüsten çok daha az olduğu biliniyor.
BMC’ye bunu da sordum. Kamyonda iç pazara değil ihracata odaklandıklarını belirttiler: “İspanya ve Hollanda üzere Avrupa Birliği üye ülkelerine kamyon ihracatımız başlamış olup, bayilik yapılandırmamız tüm süratiyle devam etmektedir. 2020’de toplam ihracat içindeki hissesi, adet olarak yalnızca yüzde 2 olan kamyon segmentinde, bu oranı 2021 sonunda yüzde 26’ya çıkarmış bulunuyoruz.”
Yazının sonunda Karasu’da kurulmak istenen fabrikanın nereye taşınacağı sorusuna dönelim.
“Ankara, Bursa, Sakarya üçgeni” ile kastedilen nitekim Yalova mı? Tosyalı Holding daha evvel Yalova IMES OSB’de 500 dönümlük toprakta dev bir yatırım yapacağını açıklamıştı. Karasu’nun da taşınmasıyla burasının entegre bir tesise dönüştürülmesi düşünülüyor olabilir.
Altay tankı ve BMC konusu değerli, bu mevzuda biraz daha yazmak gerek.
