Ekonomi idaresi doları 14 TL’nin altında tutabilmek için büyük bir gayret harcıyor. Reuters’ın bankacılara dayanarak verdiği bilgiye nazaran doların 14 TL’yi geçtiği evvelki gün (Salı günü) piyasaya 1-2 milyar dolar ortasında müdahale gerçekleştirildi. Tekrar Reuters’a nazaran Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin tesiriyle doların 14.68 TL’ye sıçradığı geçen hafta da rezervlerden 4 milyar dolarlık satış yapıldı.
Ekonomi idaresinin işi güç. Zira şu anda Merkez Bankası’nın rezervleriyle bastırılamayacak kadar güçlü bir global dalgayla karşı karşıyayız. İsviçre bankası Swissquote’un analisti İpek Özkardeşkaya, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin doğurduğu tasalar nedeniyle tüm dünyada başta dolar, “güvenli liman”lara akış olduğunu belirtiyor. Özkardeşkaya şunları söylüyor: “Şu anda Merkez Bankası doları tutmaya çalışıyor. Ama dolara küresel talebin artmasıyla birlikte dolar/TL paritesini sabit bir düzeyde tutmanın maliyeti ister istemez artıyor. O yüzden dolar/TL kurunda vakit zaman üst taraflı ataklar görülebilir.”
Özkardeşkaya’nın dediği üzere Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasından bu yana bütün dünyada dolara büyük bir talep var. Doların altı güçlü para ünitesi karşısındaki kıymetini izleyen Dolar Endeksi, uzun vakittir görülmeyen 97 düzeyini geçti, en son pandeminin başında görülen 100 düzeyine gerçek ilerliyor.
Bütün dünyada yükselirken içeride doları 14 TL’nin altında tutmak mümkün mü?
Özkardeşkaya bu eforun maliyetinin gün geçtikçe artacağı ve Merkez Bankası’nın doların denetimli biçimde yükselmesine müsaade vermek zorunda kalacağı niyetinde. Şöyle diyor: “Dünya çapında artacak bir dolara karşı gelmek sıkıntı. O yüzden dolar/TL kurunda da Merkez Bankası’nın kademeli olarak maksadını artırdığını görebiliriz.”
Peki Merkez Bankası’nın 14 TL’ye kurduğu baraj yıkılırsa dolar Aralık ayında görülen düzeylere, 17-18 TL’ye kadar yükselir mi? Özkardeşkaya, Türkiye’de kısa vadeli yabancı sermaye, yani sıcak para kalmadığı için yükselişin o kadar sert olmayacağı görüşünde.
Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley de Özkardeşkaya üzere dolar/TL’de kademeli paha kaybı bekliyor. Morgan Stanley, doların bu ayı 14.75 TL’de tamamladıktan sonra yükselişini sürdürmesini ve yıl sonunda 18 TL’ye ulaşmasını bekliyor.
Peki ya iktisat idaresi düdüklü tencerenin kapağını açmaz, tüm rezerviyle global dolar dalgası karşısında durmaya çalışırsa?
Dolar/TL’de piyasanın kendi dinamikleriyle üst taraflı olarak yaşanacak hareket ne kadar geciktirilirse düdüklü tencerenin patlama ihtimali o kadar artar. Yani dolar/TL’de er geç yaşanacak düzeltme hareketi o kadar sert olur.
Türkiye buna yabancı değil. Pandemi yılında Merkez Bankası rezervlerinden yaklaşık 128 milyar dolar satılarak dolar 6.85 TL’de tutulmaya çalışılmış lakin yaz aylarına gelindiğinde dolar bir anda sıçrayarak evvel 7 TL’yi, sonra 7.5 ve 8 TL’yi geçmişti. Albert Einstein’a atfedilen kelamın dediği üzere: “Aynı şeyi tekrar tekrar yapıp farklı sonuç beklemek meczupluktur.”
Ekonomi idaresi tıpkı şeyi yapar mı? Mümkün. Bir de şöyle bir kelam var:
“Tarihten ders alınsa tekerrür eder miydi?”
Altındaki yükseliş sürer mi?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali yalnızca dolarda değil altında da sert yükselişe neden oldu. Bununla birlikte Özkardeşkaya ons altının 2 bin doların üzerindeki tarihi tepesine yaklaştığını, yükselişin sonlu kalabileceğini düşünüyor. (Yurtiçinde gram altın da ons altının memleketler arası piyasalardaki hareketine paralel seyir izliyor.)
Kriptolar?
Özkardeşkaya’nın, işgalin birinci günü sert biçimde düştükten sonra yükselişe geçen Bitcoin ve başka kripto paralarda yaşananlarla ilgili söyledikleri de kıymetli. Rusya’ya yönelik sert yaptırım kararları sonrasında başta Rus zenginleri olmak üzere bu ülkede çok sayıda kişinin kriptorlara yöneldiğini, bunun da yükselişe neden olduğunu belirtiyor. Amerika’nın bu durumu fark ederek kriptolara yönelik sert tedbirler getirebileceği, bunun da tekrar düşüşe yol açabileceği ikazını kelamlarına ekleyerek…
