Fransa’da halk, 10 Nisan’da gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci çeşit galipleri, mevcut Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Rassemblement national (Ulusal Birlik Partisi) başkanı ve çok sağcı Marine Le Pen ortasında bir tercih yapacak.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 10 Nisan’da gerçekleşen birinci tipi akabinde ülkede yükselen tansiyonu ve son durumu sorduğumuz Pınar Kılavuz, gerginliğinin nedenlerinden birinin solcu başkan, Boyun Eğmeyen Fransa Hareketi’nin (LFİ) başkanı Jean-Luc Mélenchon’un yüzde 22 oy alarak ikinci cinse çıkamaması olduğunu söz etti.
Kılavuz, “Senelerdir her ülkede sorulan ‘Sol neden birleşemiyor?’ sorusu bu seçimlerde tekrar gündeme geldi. Seçimlerden evvel, Fransız Sosyalist Partisi’nin inisiyatifi ile bir birleşme ve çatı adayı çıkarma teşebbüsü oldu, fakat önderlerden olumlu dönüşü yalnızca iki kişi verdi. Bu isimler ise Paris Belediye Lideri ve aday Anne Hidalgo ile aday olmak için gereken imzayı toplayamayan eski Adalet Bakanı Christiane Taubira’dan geldi. Taubira ‘primaire populaire’ de en yüksek oyu almasına karşın Cumhurbaşkanı adayı olamadı. Sol kümenin içinde bulunan Yeşiller Partisi, Fransız Komünist Partisi, Sosyalist Parti, ‘Acil antikapitalizm’ ve ‘işçi mücadelesi’ partileri birinci çeşitten Jean Luc Mélenchon’u desteklemediler. Bu yüzden, Marine Le Pen’in ikinci cinse kalması solcu seçmenin tansiyonunu yükseltti” sözlerini kullandı.
‘Fransızlar iki sağcı ortasında seçim yapmak zorunda kaldı’
Gergin bir atmosferle devam seçim atmosferini ve izlenimlerini aktaran Kılavuz, Fransa’da tansiyonu en çok yükselten sebeplerden birinin de halkın iki sağcı ortasında seçim yapmak zorunda kalması olduğunu tabir etti.
Devam etmekte olan seçim sürecinin 2017 yılında gerçekleşen seçimin bir nevi tekrarı olduğunu lisana getiren Kılavuz, “Verilen reaksiyonların ve yaşanan protestoların temelinde yatan da bu. Sağcı Emmanuel Macron ve radikal sağ Marine Le Pen ortasında seçim yapmak durumunda kalmak. Bu senaryo 2017 yılında de yaşanmıştı. Natürel o vakit karşımızda hiç cumhurbaşkanlığı yapmamış iki aday vardı. Marine Le Pen yıllardır siyaset sahnesinde yer alan bir aday, Emmanuel Macron ise devrin Sosyalist Parti hükümetinde iktisat bakanligi yapmış bir isimdi. Bu sefer Macron kendisini yine seçmemiz için bizi ikna etmeye çalışıyor. 2017 seçimlerinde de, ikinci cinste seçmenin tamamı onu istediğinden değil, Marine Le Pen seçilmesin diye oy kullanmıştı. Kendisi de bunun şuurunda, bugün de tıpkı senaryo ile karşı karşıyayız” dedi.
‘Sandığa giden seçmen sayısında düşüş bekleniyor’
Kılavuz şöyle devam etti: “Öte yandan birinci cinste sandığa gitmeyen seçmen oranı yüzde 26 iken, ikinci tıpta bu oranın artmasi de öngörüler ortasında. Halk içinde, ‘sandığa gitmezsek Le Pen kazanır’ korkusunu ve telaşını da gözlemlemek mümkün.”
Ni Macron ni Le Pen*
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci tipinin akabinde ikinci çeşide kalan adayların mutsuzluğunu yaşayan ülkenin genç nüfusu reaksiyonlarını protestolarla gösterdi.
Üniversite öğrencileri birinci cinsin akabinde çok sağcı cumhurbaşkanı adayı Le Pen ve mevcut Cumhurbaşkanı ve aday Emmanuel Macron’u protesto etmek için ayaklanarak Fransa’nın esaslı üniversitesi Sorbonneda aksiyon yaptı.
Gençlerin bu hareketi, Sorbonne ile kısıtlı kalmayarak kısa müddette ülkede bulunan öbür üniversitelere de yayıldı.
#Presidentielle2022 : Depuis mercredi, des étudiants bloquent l'université de La #Sorbonne, à Paris, pour dénoncer le choix "horrible" entre Macron et Le Pen au second tour. Ils ont été rejoints par Sciences Po qui est bloqué depuis ce matin. pic.twitter.com/a3ESPVaCtq
— Infos Françaises (@InfosFrancaises) April 14, 2022
Sorbonne Üniversitesi Öğretim Üyesi Kılavuz’a öğrencilerin reaksiyonlarına yönelik izlenimlerini ve protestolardaki son durumu sorduk. Kılavuz, “Öğrenci protestoları birinci olarak Sorbonne Üniversitesi’nde ve Paris Siyasal Bilimler Akademisinde başlamıştı. Sorbonne’da protestolar, öğrencilerin binayı işgali ile devam etti, bu işgal 2 gün sürdü. Polis, binaya yeni öğrencilerin girmesini yasakladı ve dışarıda toplanan, barikatları yıkmak isteyen öğrenci ve öğrenci olmayan kümelere biber gazı ile müdahale etti. Okulun içindekiler ise işgale son verdiler. Ama, üniversite idaresi yeni bir riski göze almamak için Sorbonne Üniversitesi’ne ilişkin bütün yerleşkeleri kapattı” dedi.
Kılavuz süreci anlatmaya şöyle devam etti: “Paris Siyasal Bilimler akademisi’nde ise durum daha farklı ilerledi. Sağcı ve bilhassa de Marine Le Pen’in partisine yakınlıkları ile bilinen ‘La Cocarde’ öğrenci sendikası, olaya ‘Devlet’in yapmadigini biz yapariz’ diyerek müdahale etti ve hareketi sonlandırdı. 18-24 yas ortasındaki gençlerde sandığa gitmeyen seçmen oranı yüzde 53. Genel seçmen profili ile kıyaslandığı vakit bu oran çok yüksek. Gençler, temsil edilmediklerini, önder eksikliği olduğunu söylüuorlar. Geleceğe dair umutlarının tükendiğini söz ediyorlar.”
*Türkçesi: Ne Macron ne Le Pen
Macron öğrencilerin yurt ve kayıt fiyatlarını dondurdu
Salgın devrinde öğrencilerin çok sıkıntı periyotlardan geçtiklerini tabir eden Kılavuz, Macron’un öğrencilerin kayıt ve yurt fiyatlarını dondurduğunu lakin bunların gençler nezdinde olumlu bir yansıma yaratmadığını söyledi. Kılavuz, “Covid-19 nedeniyle öğrenciler sıkıntı günler geçirdiler. Uzaktan eğitimin verdiği yalnızlaşma, işsiz kalmaları (Ögrencilerin daha fazla istihdam edildiği hizmet dalından bahsediyor. Restaurant vb.) üzere problemler yaşadılar. Macron, öğrencilerin yurt ve kayıt paralarını dondurdu. Günde 1 euroya yemek verdi. Lakin bunlar, öğrencileri tatmin etmedi” açıklamasını yaptı.
‘Protestolar birkaç lisede devam ediyor’
Öğrenci protestolarında gelinen son noktada birkaç lisede yansıların devam ettiğini tabir eden Kılavuz, “Öğrenci protestoları artık bir kaç lisede devam ediyor. Ben, Sorbonne’un en cok aksiyon ve işgal altında olduğu Tolbiac Kampüsü’nde ders veriyorum, bu müddet zarfında öğrencilerin taleplerine şahit oldum. Onları hakikaten dinleyecek, kederlerini dert edinecek bir cumhurbaşkanı istemekte haklılar. ‘Ni Le Pen, Ni Macron’ hareketini haklı bir isyan olarak görüyorum. Toplumun birtakım kısmı bunu ‘Macron ve Le Pen tıpkı değil’ olarak değerlendirse de bu sloganın ‘iki sağcı başkan ortasında oy vermeye zorlanmış seçmenin’ isyanı olarak anlıyorum. Bir yandan da sandığa gitmemeleri, boykot etmelerinin doğuracağı sonuçlar da bende kaygı yaratıyor” sözlerini kullandı.
Belirleyici olan Mélenchon’un seçmeni
10 Nisan’da gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci tipinde üçüncü kere aday olarak yarışan Boyun Eğmeyen Fransa Hareketi’nin (LFİ) başkanı Jean-Luc Mélenchon yüzde 22 oy oranıyla ikinci cinse kalmayı başaramamış ve akabinde seçmenlerine seslenerek, “Kime oy vermeyeceğinizi çok âlâ biliyorsunuz” tabirleriyle Marine Le Pen’i işaret etmişti.
Mélenchon, 2017’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 19,58 ve 2012’de ise yüzde 11,10 oy almıştı.
İlk çeşitten muvaffakiyetle çıkamayan bugünlerde başbakan olma niyetini lisana getirmesiyle gündemdeyken Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci cinsinde solcu adayın seçmenlerinin yüzde 7’sinin Macron’a oy vereceği söyleniyor.
24 Nisan’da (yarın) gerçekleşecek ikinci çeşit seçimlerinde Mélenchon seçmeninin belirleyeceği olacağını belirten Kılavuz, “İlk çeşitten sonra, birinci tıpta elenen adaylardan Jadot, Hidalgo, Roussel ve Pécresse seçmenlerine Macron’a oy vermeleri davetinde bulundu. Mélenchon ise ‘Madame Le Pen’e verilecek bir oy yok’ dedi. Bu tıpta belirleyici olan, kazananı tayin edecek olan Mélenchon seçmeni. Yüzde 22’lik bir seçmen oranından bahsediyoruz. Hem Macron hem de Le Pen, bu seçmeni ikna etme peşinde” diye konuştu.
Sağın yükselişi
Anketlere baktığımız vakit Macron hala önde olsa da 2017 seçimlerine oylarının düştüğünü çok sağcı rakibi Le Pen’in ise oylarında artış olduğu göze çarpıyor.
Bunun nedenlerini sorduğumuz Kılavuz, Macron devrinde yaşanan krizleri işaret ederek, “Son anketlere nazaran, bu oran yüzde 55 Macron, yüzde 45 Le Pen olarak veriliyor. Evet, çok sağdan korkuluyor. Ancak bir yandan da Macron’un geride biraktigi 5 yıllık periyotta yaşanan krizler de var. Mesela emeklilik ıslahatı, üniversite kayıt fiyatlarını yabancı öğrenciler için artırmak istemesi. (bu karar benimsenmedi) En değerlisi de salgın vaktinde yaşanan sıhhat krizi oldu. Hastanelerin durumu, tabip, hemşire ve hasta bakıcıların düşük maaşları, tükenmişlikleri belirleyici etkenler oldu. Sıhhat çalışanları ve öğretmenler tekraren grev yaptılar” dedi.
Sarı yeleklilerin etkisi
Kılavuz şöyle devam etti: “Sarı yelekliler şu an sahneden çekilmiş olsalar da Macron’un tekrar seçilmesi halinde aksiyonlara yine başlayacaklar. (Açıklamaları bu tarafta olmuştu) Sarı yeleklilerden kimileri ikinci tipi boykot edeceğini de söyledi.”
4,5 enflasyon oyları geriletti
Ülkede alım gücünün seçmenin oy vermesinde birinci etken olduğunu söyleyen Kılavuz, “Enflasyon şu an yüzde 4,5 oranında ve markete gidip alışveriş yaparken bunu hissediyoruz. Alım gücü, Fransız seçmenin oy belirlemesinde birinci etken. Besin fiyatlarında, güç (petrol ve gaz) artışını Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline de bağlı pahalandırmak mümkün. Fransa, gazının yüzde 20’sini Rusya’dan alıyor. Petrol ve petrol eserlerinde bu oran daha da yüksek. Hatta bu nedenle, Rusya’ya daha net olarak Putin’e karşı tutum alan siyasi başkanlar bile (Örneğin, Mélenchon ve Roussel) Rusya’ya gaz ve petrol konusunda ambargo uygulanmasina karşılar. Bunun, Fransizların cüzdanını etkileyecegini, yaptırım olarak gerçek bulmadıklarını belirtiyorlar. Mélenchon, bu ambargonun Amerika’ya yarayacağını, onların güçlü olacağını düşünüyor” dedi.
Macron’un Rusya tavrı kamuoyunda dayanak gördü
Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaş devam ederken Fransa’nın mevcut Cumhurbasşkanı Emmanuel Macron’un rusya devlet Lideri Vladimir Putin ile en çok görüşen önderlerden biri olması hem memleketler arası toplumda hem de rakipleri tarafından tenkitlere maruz kalmıştı.
Avrupa Birliği periyot başkanlığını yürüten Macron ise Putin’le diyalog kesilirse arabulucu olarak AB ülkelerinin süreçten dışlanacağını tabir etmiş ve Rus önder için “kasap” sözünü kullanan ABD Lideri Joe Biden üzere bir tabir kullanmayacağını söylemişti.
Macron’un tavrına yönelik kamuouynun takviyesi olduğunu tabir eden Kılavuz, “Macron, Fransa’nın AB periyot lideri olması nedeniyle hem de Almanya ile bir arada öncü ülke olduğu için daha ‘kriz yöneticisi’ bir tavır sergiledi. savaştan evvel de her vakit diplomatik bir lisan kullandı. Putin için ‘diktator’, ‘katil’ ya da ‘tiran’ üzere sözleri kullanmadı. Bu hali, karşısındaki adaylar tarafından ‘pasiflikle’ eleştirildi. Kamuoyunda ve basında ise Macron’un hali büyük ölçüde dayanak gördü” diye konuştu.
Le Pen’in NATO’dan çıkmak istemesi
Eğer cumhurbaşkanı seçilirse Fransa’yı NATO’dan çıkarmak istediğini söz eden ve daha evvelki seçimlerde de Frexit (Frasa’nın AB üyeliğinden çıkması) niyetini açıkça lisana getiren Le Pen’in Macron’u “fazla AB” yanlısı olmakla itham ettiğini belirten Kılavuz, “Zaten kendisi hem NATO’nun askeri kanadından hem de ne kadar eskisi üzere dillendirmese de AB’den çıkmak istiyor. Zira, AB’nin Amerika’dan kurtulamadığını, Fransa’nın bağımsızlığı önünde bir mahzur oldugunu söylüyor. İki adayın programlarına baktığımız vakit bir fikir ayrılığını net bir formda okuyabiliyoruz. Macron, kendisini AB’ye inanan bir aday olarak lanse ediyor. Le Pen, yalnızca Fransa’da değil, bu manada Avrupa Birliği’nde bilhassa de Almanya’da ve Belçika’da da kaygı, tasa ve kuşku yaratıyor” sözlerini kullandı.
Göçmen karşıtlığı
Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci tipe kalan adaylarından Le Pen’in gündeme en çok geldiği mevzulardan biri de elbet göçmen aksiliği. İki adayın geçtiğimiz günlerde bir Fransız televizyonunda karşı karşıya geldikleri tartışma programında da en geniş yer verilen mevzu bu oldu.
Uzmanlar sözkonusu programdan sonra Macron’un kararsız ya da sandığa gitmek istemeyen seçmenler üzerinde tesirli olduğu görüşünde.
Tartışma programında göçmen tersliği üzerinde adeta düello yaşanırken Kılavuz da programın Le Pen açısından başarısız geçtiğini tabir etti. Kılavuz, “Düello 2017 yılında tekrar birebir iki aday ortasında gerçekleşmişti. Ve Marine Le Pen açısından hiç âlâ geçmemişti. Çok panik ve agresif tutumları vardı. Sanırım kendisine buradan ders çıkarmış olacak ki bu sefer Macron daha atakta, Le Pen ise savunma halindeydi. Macron kendisini neden yine seçmemiz konusunda bizi ikna etmek isterken Le Pen neden daha düzgün bir cumhurbaşkanı olacağını anlatma uğraşındaydı. Düello konusunda iki nokta bence değerli. Evet, bir çok başlık ele alındı ama büyük aykırılık “kamusal alanda başörtüsü yasağı” ve Rus-Le Pen bağı konuşulunca başladı” dedi.
Dini sembollerin yasaklanması niyetiyle ilgili gelen bir soruya yanıt veren Le Pen’in yanılgıyı burada yaptığını tabir eden Kılavuz, “Soruya verdiği karşılık ‘Ülkemizde islamcılık var, terör riski var’ dedi ve Macron’a bu mevzuda yürüttüğü siyasetlerin kâfi olmadığını söyledi. Le Pen, ‘İslamcı ideoloji ile çaba yasası’ yapmak gerektiğini tabir etti. Buradaki yanlışı dini semboller ve terörü bağdaştırması oldu” tabirlerini kullandı.
Macron’un Le Pen’e Rus bankalarından aldığı paraları da hatırlattığını da belirten Kılavuz, Le Pen’in Rus bankasından 2015 yılında aldığı 10 milyon euroyu hala ödenmediğinin de programda altının çizildiğini tabir etti.
Ayrıca Le Pen’in, Melenchon taraftarlarından oy alabilme gayretinden sonuç çıkmadı.
Le Pen’in 20 Nisan’daki canlı yayınında Macron ile karşı karşıya geldiği tartışma programından sonra mevcut cumhurbaşkanına dayanak verenlerin oranı 1 puan arttı.
Yarın gerçekleşecek seçimlere dair öngörüsünü sorduğumuz Kılavuz, Macron’un yine seçileceğini düşündüğünü belirtti.
