Seçim barajını yüzde 7’ye düşüren teklif en çok AKP’ye yarıyorken muhalefeti yeni bir strateji belirleme zorunda bıraktı. Örneğin HDP nasıl etkilenecek? Partinin YSK temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki‘den öğrenmeye çalıştım. Tiryaki, düzenlemenin daha çok MHP için getirilmiş olabileceğini söylüyor:
“HDP’nin etkileneceğini söylemek kolay değil. Seçim barajını yüzde 7’ye düşürüyorlar. HDP 2012’de kuruldu. 2015’den itibaren katıldığı bütün seçimlerde yüzde 12-13 civarında oy alarak parlamentoya girdi. İkincisiyse; getirilen düzenleme ittifaklar içerisindeki siyasi partilerin aldıkları toplam oy üzerinde milletvekili dağılımı yapılıyordu. Artık toplam oy üzerinden değil, her bir siyasi partinin aldığı oy üzerinden milletvekili sayısının hesaplanacağı gözüküyor. HDP zati rastgele bir ittifakla seçime girmedi. Tek başına seçime girdi; münasebetiyle bu değişiklik HDP’yi etkilemeyecektir, lakin bunların öbür emelleri var…”
MHP için yapılmış
Tiryaki’nin “Peki o emel ne?” sorusuna karşılığı şöyle:
Siyasi partilerin içişlerine müdahale
Mehmet Rüştü Tiryaki‘ye nazaran bu düzenleme siyasi partilerin seçime girmelerini kolaylaştırmıyor, tersine güçleştiriyor: “İki defa üst üste kongresini yapmamış olmak, onun seçime girme yeterliliğini engelleyecek bir durum olarak ileri sürülmesi makul değil. Zati bunun yaptırımları var. Yapmamaları durumunda siyasi partilere ceza kesiliyor. Ayrıyeten siyasi partiler dinamik örgütlerdir. Siyasi parti vilayet, ilçe örgütlerini misyondan alma onların yerine yeni idareler atama yetkisine sahip. Ancak kongre yapmadığı için cezalandırma getirme, seçime girmesini engelleme üzere bir düzenleme direkt siyasi partilerin iç işlerine müdahale üzere gözüküyor.”
Seçimleri kuşkuya düşürür
Teklife baştan sona karşı olduklarını belirten Tiryaki, “Yargıçların bağımsızlığı ve yargıç garantisinin ortadan kaldırılması her siyasi partiyi etkileyecek” görüşünde. “Hakimleri tehditle, korkutarak kuraya girmeyeceksin diyerek engelleyebilirler” diyor ve kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Bu her siyasi parti üzere HDP’yi de etkileyecektir, zira biz herkes için eşit şartlarda seçim yapılmasını isteyen bir siyasi partiyiz. Bir öteki öge sandık konseyinde vazife alacak şahıslar. Siyasi partiler kendi üyelerini sandık konseylerinden görevlendirmiyorlar ki. Herkesi görevlendiriyorlar. Bir siyasi parti üyesi olmasa bile sandığın güvenliği açısından iş yapabilecek herkese misyon verirler. Artık bu yasa değişikliği hangi manaya gelir? Öteki siyasi partiye üyeyse lakin onun onayına bağlı. Aslında bir siyasi parti onayını almadan onu sandık vazifelisi olarak görevlendirmez ki.”
“Peki bu beraberinde ne getirecek?” diyorum, şöyle yanıtlıyor: “Siyasi partilerin kendi sandık heyeti görevlilerini değil de öteki siyasi partilerin görevlendirdikleri sandık şuralarında araştırmak, incelemek, itiraz etmek için şartların yaratılması manasına gelecektir. Muhalefet partilerinin elinde öbür sandık vazifelilerinin listesi bulunmadığına, buna da fakat iktidar partisi ulaşabileceğine nazaran bu itirazları da onların yapması manasına gelir. Bu seçimin demokratikleşmesine falan katkı sağlamaz. 2022 Ocak ayında yasaya nazaran, vilayet ve ilçe seçim heyetleri üyeleri belirlendi. Bu şahıslar yemin ederek vazifeye başladılar ve mevcut kanunlara nazaran 2024 yılı Ocak ayına kadar vazife yapacaklar, ama artık yasa değişikliği yürürlüğe girerse mevcut vilayet ve ilçe seçim şuraları yargıçlarının tamamı misyondan alınacak. Yerine kurayla yenileri belirlenecek. Bu da objektif, objektif, yargıç teminatı altında olan seçimleri kuşkuya düşürecektir.”
HDP’nin YSK temsilcisi Tiryaki’nin bir de uyarısı var: “Seçmen taşımanın önüne geçmek için yapıldığı söylenen, ‘bir yıl evvelki bilgilerin temel alınarak seçmen listelerinin hazırlanması’ konusu da takip edilmeli. Seçmen taşımanın önüne geçmekten çok seçmen taşımaya kılıf oluşturmak manasına gelebilir, uygulamaya bakmak gerekir.”
