İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Lideri Ekrem İmamoğlu, dünyada nüfusu 16 milyonu geçen mega bir kentte birinci defa yapılan ‘Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nın özetini kamuoyuyla paylaştı. İmamoğlu, “Kentin nüfusu farklı sebeplerden ötürü 18-19 milyona dayandı. Siz, kenti ortak akılla tasarlamaz ve planlamazsanız ve yalnızca tek bir aklın çizdiği yolun gerçek olduğu inancıyla insanlara dayatırsanız, kapınızda ‘Kanal’ üzere tehditler, ‘Kanal İstanbul’un etrafında oluşacak 2 milyonluk bir kent tehdidi üzere ögeler bekler” dedi.
İBB, Türkiye’nin birinci “Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı”nı (SKHP) geliştirdi. İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) Florya’daki tesislerinde düzenlenen toplantıda 2 yıl evvel başlayarak tamamladıkları, ‘İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nın bir özetini, kamuoyuyla paylaştı.
‘İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nın hazırlık ve tahlil; strateji geliştirme, tedbirlerin planlanması; uygulama ve izleme süreçlerini içeren bir çalışma olduğunu vurgulayan İmamoğlu, “Plan, insan odaklı yaklaşımlarla, toplumsal kapsayıcılık unsurundan hareketle, ‘sürdürülebilir ulaşım cinslerinin entegre bir halde geliştirilmesi’ hedefiyle hazırlandı” dedi.
Dünyada nüfusu 16 milyonu geçen mega bir kentte birinci defa bir ‘Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nın hayata geçirildiğini belirten İmamoğlu’nun konuşmasının satır başları şöyle:
Kimseyi geride bırakma’ prensibiyle çalıştık
İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nı, Birleşik Krallık’ın ‘Küresel Geleceğin Kentleri Programı’ kapsamında; Ulaşım Daire Başkanlığı Ulaşım Planlama Şube Müdürlüğümüz uyumu, ARUP yükleniciliği ve UN Habitat stratejik danışmanlığında gerçekleştirdik. Belediyemizde, Ulaşım Daire Başkanlığı, Ulaşım Planlama Şube Müdürlüğü başta olmak üzere, belediyemizin 23 ünitesinden oluşan iç paydaşlar ve ilçe belediyeleri ve STK’lar dahil 110 kadar dış paydaşla birlikte yaptık. Başlangıçta, ortasında ve sonunda 25 çalıştay ve 20 anketle birlikte, ‘Kimseyi geride bırakma’ prensibiyle çalıştık. Özetle bu sürece, ‘Cinsiyet Eşitliği ve Toplumsal Kapsayıcılık’ (CETKap) prensibine nazaran yüzde 73 temsil oranıyla temsiliyet elde ettik. Bir öbür anlatımla, ‘yetersiz temsil edilen grupların’ sürece iştirakini sağladık. Vizyonumuzu, ‘Sürdürülebilir ve sağlam bir gelecek için insan ve etraf odaklı, yenilikçi ve kapsayıcı bir ulaşım sistemi’ olarak tanımladık.
‘İstanbul sürdürülebilir kentsel hareketlilik planı 9 temel hedefi var’
İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nın 9 temel maksadı var. Bunlar şöyle: Erişilebilir, ödenebilir, entegre ve kapsayıcı bir ulaşım sistemi, çevresel olarak sürdürülebilir bir ulaşım sistemi, ekonomik olarak sürdürülebilir ve güçlü bir ulaşım sistemi, ulaşımda emniyeti ve seyahatte itimadı artıran bir ulaşım sistemi, trafik sıkışıklığı ve araba bağımlılığını azaltan bir ulaşım sistemi, toplu taşımaya geçişi kolaylaştıran bir ulaşım sistemi, bisiklet ve yürüyüş üzere alternatif çeşitleri teşvik eden bir ulaşım sistemi, kompakt ve çok merkezli gelişmeyi destekleyen bir ulaşım sistemi, asgarî olumsuz tesiri olan bir lojistik sistemi.
İstanbul’un nüfusu 2040’da 18,8 milyon olacak
Bütün hazırlıkları 2040 yılı projeksiyonuna nazaran yapıyoruz. Bugün, yaklaşık 16 milyon civarında olan nüfusumuzla 30,3 milyon seyahat yaparken, 2040 yılında nüfusumuz 18,8 milyona, seyahatlerin sayısı 38 milyon adede ulaşacak. Bugün ulaşım sistemimiz içindeki dağılım yüzde 24 raylı sistem, yüzde 42 otobüs, yüzde 10 metrobüs, yüzde 22 minibüs, yüzde 2 deniz. 2040 yılındaki dağılımı ise, yüzde 47 raylı sistem, yüzde 25 otobüs, yüzde 7 metrobüs, yüzde 17 minibüs ve yüzde 4 deniz olacak biçimde planlıyoruz.
‘Çevreci bir vizyon hazırladık’
Geçtiğimiz yıl ‘Yeşil Çözüm’ başlığıyla açıkladığımız ‘İklim Hareket Planı’ kapsamındaki gayelerine, İstanbul’un ulaşım sisteminin etraf dostu olmasını sağlamak ve sizlerin sürdürülebilir, etkin ve sağlıklı bir ömür şeklini benimsemesini teşvik eden ‘Düşük Karbona Geçiş” temasını ve kesin olarak ‘karbon nötr’ gayesini temel aldık. Böylelikle ulaşım kaynaklı karbon salımını, 2040 yılında yüzde 60 azaltmayı ve 2050 yılında ise karbon nötr düzeyine ulaşmayı planladık. Karbon nötr maksadına geçerken araçların elektrikli araçlara dönüştürülmesi, karbonsuz ulaşımın teşvik edilmesi, yürümenin, bisikletin ve mikro mobilitenin geliştirilmesi üzere başlıklar bugün tüm dünyanın konuştuğu hususlar. Bu mevzularda ilerleme sağlayamazsak, zati dünya geri dönülmez risklerle karşı karşıya kalacak. Bu nedenle biz de araçların, otobüs filolarının, metrobüslerin, Kent Sınırları bünyesindeki gemilerin elektrikli hale getirilmesi, elektrikli taksiler, elektrikli deniz taksiler ve hatta hidrojen asıllı otobüsleri hedefleyen çevreci bir vizyon hazırladık ve bu vizyon çerçevesinde uygulamalara başladık.
‘Tarihi yarımada’ya araç girişi sınırlandırılacak’
Tarihi Yarımada’ya, dünyanın önde gelen kentlerinde olduğu üzere, araç girişini sonlandırmak, girenlerden daha fazla ödeme almak üzere formüller planlıyoruz. Taksiler, turist otobüsleri, yük araçları tarihi yarımadaya girmeye devam edecek ancak özel araçlara sınırlamalar getireceğiz. ‘Yeşil Çözüm’ olarak açıkladığımız planımızda 2050 yılına kadar İstanbul’u karbon nötr bir kente dönüştürme planımız uyarınca 10 raylı sistem çizgisinde inşaatlarımız devam ediyor. 23 Haziran 2019’da misyonu teslim aldığımızda İstanbul’da, duran çizgiler dahil, toplam 12 raylı sistem sınırının uzunluğu 140,90 kilometreydi. Biz ‘raylı sistemlerde büyük hamle’ ismini verdiğimiz seferberlikle, İstanbul’un önceliği metro yatırımlarına verdik. Son derece gururluyum ki bu alanda dünya çapında bir seferberliği başlattık.
‘İstanbul’un altını demir ağlarla örüyoruz’
Raylı sistem yatırımları için muhtaçlık duyulan finansa erişim teşebbüsleri devam ediyor. Bugüne kadar etap etap biten birtakım sınırları İstanbulluların hizmetine açtık. Bu yıl da yeni sınırları ve etapları hizmete açmaya devam edeceğiz. ‘İstanbul’un altını oydu’ deseler de aslında biz İstanbul’un altını tam manasıyla demir ağlarla örüyoruz.
‘Yıldız projemiz Hızray’ın proje ve fizibilitesi hazır’
İstanbul ulaşımında tam entegrasyondan bahsediyorsak, katiyen İstanbul’un doğusunu batısına bağlayan ‘HızRay’ projemizin hepimizin farkında olması lazım. Bu proje, yanlışsız ve büyük bir proje. Neden gerçek? Zira HızRay, 13 istasyonda 12 transfer merkezi üzerinden İstanbul’un bütün raylı sistemlerine kuzey-güney ekseninde birleşen bir sınır. Hem halihazırda işlemekte olan hem de inşaat halindeki bütün raylı sistem sınırlarını, birinci ve ikinci derecede direkt birbirine bağlayan bir sınır. 100 kilometre/saat ortalama süratle seyahatlerin gerçekleşeceği bu ekspres çizgimiz, yalnızca İstanbul’u bir uçtan bir uca bağlamayacak, tıpkı vakitte İstanbul’un üç havalimanını da birbirine bağlamış olacak. Bu kadim kentin tüm raylı sistem çizgilerini birbirine eksiksiz bağlayan, trafiği de son derece rahatlatan bu proje, İstanbulluların ömür kalitesi için, katiyen bir yıldız projesidir. Projemiz ve fizibilitesi hazırdır. Yaklaşık 6 milyar dolara mal olacak olan bu projenin ihale hazırlık dokümanlarını da yıl sonuna kadar hazır edeceğiz.
‘Atatürk Havalimanı’nın heba olmasına müsaade vermeyeceğiz’
Önemle tabir etmek isterim ki biz, eninde sonunda Atatürk Havalimanı’nın da heba olmasına müsaade vermeyeceğiz. Bu milletin cebinden çıkmış olan 30 milyar dolarlık büyük bir servetin heba edilmesine, onca kaynağın israf edilmesine müsaade vermeyeceğiz. 2023 sonrasında, vatandaşımıza ve kentimize en makul işletme biçimiyle, İstanbul Havalimanı’nın stratejik gayelerini olgunlaştırarak, İstanbul’un hayatına tekrar dahil edeceğiz. Hiç kimsenin kuşkusu olmasın. İstanbul’un geleceği için sağlıklı ve gerçek adımlar atma gayretindeyiz. Minibüslerin sisteme katılmasından raylı sistemlere, Kent Sınırları’ndan otobüslerin ve taksilerin elektrifikasyonuna, Tarihi Yarımada’nın araç yoğunluğunun minimuma indirilmesinden tüm kentimizde trafiğin rahatlatılmasına kadar çok sayıda projeyi birebir anda hayata geçirmenin keyfini ve gururunu yaşıyoruz. Çok sayıda projeden özel olarak seçtiğimiz bu 26 projeden oluşan İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı hayatı kolaylaştıracak, trafiği rahatlatacak ve İstanbulluların ömür kalitesini yükseltecek son derece kıymetli bir plandır. Tüm bu çalışmaları yaparak İstanbul’un karbon nötr kente dönüştürülmesi ve iklime dirençli bir kent olma gayesini sağlamada en önemli kesimlerden biri olan kentsel ulaşımı, sürdürülebilir hale getirme konusunda kararlıyız ve kesinlikle başaracağımızı, bütün halkımızla birlikte başaracağımızı buradan duyurmak istiyorum.
Tek akılla hareket ederseniz, kapınızda ‘Kanal İstanbul’ tehdidi bekler
Hepsi ne yazık ki gecikmiş ve çok gerçek projelerdir. Gerçek bahislerdir. Bütçeleri ister 6 bin lira olsun, ister 6 milyar dolar; tek kuruşunu bile heba etmeden, yanlışsız maliyet ve sebepleriyle, gerçek imalat sistem ve sistemleriyle ve asla israf etmeden sizlerin bütçesini, namusumuz üzere, titizlikle yöneterek projeleri bir bir hayata geçirmek için tüm önlemleri aldığımızı duyurmak isterim. 2009 yılında İstanbul için hazırlanan 1/100.000’lik planda, kentin nüfusunun ’15 milyonu geçemez’ dipnotuyla kamuoyuna tanıtılmıştı. Kentin nüfusu farklı sebeplerden ötürü 18-19 milyona dayandı. Siz, kenti bir ortak akılla, akademik bir iştirakle, bütün iştirakçilerin içine girmesiyle tasarlamaz ve planlamazsanız ve yalnızca tek bir aklın çizdiği yolun hakikat olduğu inancıyla insanlara dayatırsanız, kapınızda ‘Kanal’ üzere tehditler, kapınızda ‘Kanal İstanbul’un etrafında oluşacak 2 milyonluk bir kent tehdidi üzere ögeler bekler.
‘Ortak akla çok inanan bir ekibiz’
O bakımdan biz, bu stil uygulamaların sona erdiğini biliyoruz. Milletin zihninde de sona erdi, sandıkta da sona erdi. İstanbul’da da sona erdi. Ülkemizin geleceğinde de sona erecek. Az kaldı. O bakımdan biz, ortak akılla kentin geleceğini planlamazsak, Allah korusun ki bu konuştuğumuz maksatları 10 yıl sonra da yeni gelen jenerasyon tekrar tekrar yalnızca konuşmaya devam eder. O bakımdan biz, stratejik planlamaya, planlama aklına ve ortak akılla planlamaya çok inanan bir takımız. Şu an bulunduğumuz İstanbul Planlama Ajansı (İPA), tam da bu aklın merkezine temsil etmekte ve size bunu tanıtmaktadır. İPA’da biz, bu kentin 2040’ını, 2050’sini değil, 2100’ünü planlamayı istiyoruz. Kiminle? Kentin çocuklarından gençlerine, bütün iştirakçilere varana kadar herkesle, her inançla, her siyasi görüşle bu kentin geleceğini planlama konusunda kararlıyız.”
Tanıtım toplantısında ayrıyeten İBB Lider Danışmanı İbrahim Orhan Demir, Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı Lokal Kadro Başkanı Prof. Dr. Haluk Gerçek, UN Habitat Stratejik Danışmanı ve Proje Ortağı Yelda Reis ve Birleşik Krallık İstanbul Başkonsolosu Kenan Poleo birer konuşma yaptı.
