TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası’nın düzenlediği 74. Memleketler arası İştirakli Türkiye Jeoloji Kurultayı, “Doğal Kaynaklı Afetler” temasıyla Ankara Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nde (MTA) bugün başladı. Kurultay, 15 Nisan’a kadar devam edecek. Kurultayın açılış merasiminde 74. Türkiye Jeoloji Kurultayı Düzenleme Şurası Lideri Prof. Dr. Gürol Seyitoğlu, JMO İdare Konseyi Lideri Hüseyin Alan, MTA Genel Müdürü Vedat Yanık, AFAD Lideri Vali Yunus Şahin, TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal ile Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı Bakan Yardımcısı Gurur Kalaycı konuştu. İştirakçiler sırasıyla şöyle konuştu:
‘Mühendislik hizmetlerinden yararlanılmasıyla önlenebilir’
74. Türkiye Jeoloji Kurultayı Düzenleme Konseyi Lideri Prof. Dr. Gürol Seyitoğlu: 74. Türkiye Jeoloji Kurultayı ana teması 2020-21 yıllarında yaşadıklarımızın tesiriyle doğal afetler seçilmiştir. Bu seçimde temel gaye 1999 sarsıntılarından sonra ülke olarak değerli gelişmeler kaydettiğimiz afet sonrası yara sarma yetkinliğimizden sonra afet öncesi bilimsel çalışmaların önleyici tesirini ortaya çıkararak bu olguyu toplumun ve yöneticilerin dikkatine sunmaktır. Doğal afetlerin kıymetli bir kısmı yer bilimleri çerçevesinde mühendislik hizmetlerinden yararlanılmasıyla önlenebilir yahut riskleri azaltılabilir durumdadır.
‘Kurumların farklı bakanlıklar çatısı altında olması bütünlüklü çalışmanın önündeki en kıymetli engel’
Jeoloji Mühendisleri Odası İdare Heyeti Lideri Hüseyin Alan: 74 yıldır kurultayımıza emek vererek bugünlere taşıyanlara teşekkürlerimi sunuyorum. 2020 ve 2021 yılları içerisinde meydana gelen kıymetli can ve ekonomik kayıplara neden olan Elazığ, Van, Manisa ve İzmir’de meydana gelen sarsıntılar, Kastamonu, İzmir, Aydın, Muğla, Antalya başta olmak üzere çok sayıda kentimizde yaşanan orman yangınları, Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Kastamonu başta olmak üzere sel ve taşkın olayları, fırtına ve kuraklık olaylarıyla tüm dünyayı 2 yıldır tesiri altına alan ve biyolojik afet olarak tanımlanan covid-19 pandemisi üzere doğal afetler kaynaklı afetler sonucunda ülkemizde 200 bine yakın insanımız hayatını yitirmiş, 20 bine yakın konut yahut işyeri ağır hasar görülmüş bu yıl kurultayımızın ana temasını tabiat kaynaklı afetler olarak belirlenmesini sağlamıştır… 2014 yılında Soma’da 301 madencimizin hayatını yitirmesine neden olan facia ile farklı bölgeleri tesiri altına alan orman yangınları, çok sayıda insanımızın ömrünü yitirmesine neden olan covid-19 üzere biyolojik afetleri de global ikilim değişikliği ile birlikte tesirini artıran kuraklık, çok sıcaklık, çok kar yağışı üzere afetlere çok da hazırlıklı olmadığımız ortaya çıkmıştır. Afet ve afet cinslerine karşı gerekli çalışmaları yapmakla yahut bunları koordine etmekle vazifeli birçok kurumumuzun bulunmasına karşın bu kurumların her birinin farklı bakanlıklar çatısı altında olması bütünlüklü bir çalışma yapılmasının önündeki en kıymetli manilerin başında gelmektedir.
‘Binaların kontrolsüz bir formda bayraklı bataklığı üzerine inşa edilmesinden kaynaklı’
Yaşanan zelzelelerde binalarımızın kıymetli bir kısmını tabandan kaynaklı hasarlardan yıkıldığı bilinmesine 3194 sayılı İmar Kanunu, 4708 sayılı Yapı Kontrol Kanunu ve uygulama yönetmelikleri mecburî görmesine karşın Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın mevzuatı görmezden gelen anlayışı ve beton lobisi istemiyor diye jeoloji mühendislerinin yapı üretim ve kontrol sistemi içerisine alınmamasını da anlamamız mümkün değildir. Buradan sormak istiyorum; İzmir’de meydana gelen zelzelede 117 vatandaşımız ömrünü yitirdi, sebebi neydi? En büyük neden binaların kontrolsüz bir halde Bayraklı bataklığı üzerine inşa edilmesinden kaynaklı olduğunu sağır sultan bile biliyor. Yer araştırmaları denetleniyor mu alışılmış ki hayır, neden beton lobisi istemiyor.”
‘Toplumun afetlere karşı bilinçlendirilmesi ve hazırlanması kıymet arz etmektedir’
MTA Genel Müdürü Vedat Yanık: Jeoloji insan ömrü üzerinde her periyotta belirleyici bir rol oynamış insan ve toplum ömrünün vazgeçilmez bir kesimi olmuştur. Ülkemizdeki birinci ve tek yer bilimleri araştırma kurumu olan MTA yaptığı tarama ve araştırma faaliyetleriyle madencilik çalışmalarına taraf vermekle, muhtaçlık duyulan teknik takviye ve danışmanlık sağlamaktadır. Yer altındaki madenlerimizin aranıp bulunarak toplumun hizmetine sunulmasında zelzele heyelan üzere tabiat olaylarının ziyanlarının azaltılmasında, inançlı ömür alanlarının belirlenmesinde jeoloji bilimini kıymeti tartışmasız bir gerçektir. Toplumun afetlere karşı bilinçlendirilmesi ve hazırlanması kıymet arz etmektedir.
AFAD: Risk azaltma planına sahip çıkmamız gerekiyor
AFAD Lideri Yunus Şahin: Son 2 yıldaki afetlerin hem çeşitliliği hem niteliği çok fazla farklılaşmış durumda. Bir taraftan 2021 yılı göz önüne aldığımız vakit bir taraftan güney hudutlarımızda orman yangınlarıyla çaba ederek kuzeyde sel ve su taşkınlarıyla uğraş etmek zorunda kaldık. Son 2 yıldaki afetlerin çabucak hemen hepsi ulusal seviyede uyum gerektiren ve ulusal seviyede kaynak idaresini içeren afetlerle karşı karşıya kalıyoruz. Buradaki bütün bilim insanlarıyla, kamu kuruluşlarıyla, STK’larla birlikte müdahale planından evvel risk azaltma planına sahip çıkmamız ve bunu takip edip desteklememiz gerekiyor.
‘İyileştirme kapsamında neler yapabiliriz bunları ortaya koyuyoruz’
İçişleri Bakanlığı’mızın ilan ettiği bu sene tatbikat yılı başlangıcı yaklaşık bir ay evvel Erzurum’da kış tatbikatıyla başladık. Ülkemizin tüm okullarında sarsıntı tatbikatı yaptık. Yaklaşık 54 bin tane tatbikatla bu mevzudaki farkındalığı artırmaya çalışacağız. Geçen yıl 56 milyon insanımıza yüze yüze ulaşarak afet farkındalık eğitimleri vermeye çalıştık. Bunların hepsi risk azaltma ismine değerli kazanımlar oluşturmaktadır. 1143 tane zelzele müşahede ağı istasyonumuz bulunmaktadır. AFAD Türkiye zelzele bilgi sistemimizdeki kayıtlar 10 yıllık ortalama zelzele sayısının 25 bin 978 olarak vermektedir. Bu bize zelzele jenerasyonunda yaşıyoruz tedbirlerinizi artırın önlemlerinizi alın her an zelzelelerle ve olumsuz sonuçlarla karşı karşıya gelirsiniz ön ikazını veriyor. Neredeyse 24 saat temeline nazaran hem akademisyenlerimizle çalışıyoruz zelzele öncesi ve sonrasını güzelleştirme kapsamında neler yapabiliriz bunları ortaya koyuyoruz.”
TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal: Jeoloji mühendisliği deyince gündemde olan başlıklar genelde sarsıntı lakin esasen jeoloji mühendisliği bu mevzuya bakıldığında temelinde çok geniş bir formda kapsadığı ve bilhassa yakın bir vakitte yaşadığımız ve yaşıyor olacağımız başlıklarla birlikte değerlendirildiğinde bu toplantının bu periyotta olmasını çok önemsiyorum. Şimdiden ülkemize iyi olmasını diliyorum.
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı Bakan Yardımcısı Onur Kalaycı: Ülkemizde jeolojik araştırmaların ve buna bağlı olarak uygulamaya konulan yer bilimleri ana başlığında toplanabilecek başka faaliyetlerin merkezinde Atatürk’ün talimatıyla kurulan MTA Genel Müdürlüğü’nün bulunduğu hepimizin malumdur. 87 yıla ulaşan esaslı bir geçmişe sahip olan MTA’nın endüstrimizin geldiği noktada görünmez parmak izleri vardır. Gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen birçok yeraltı zenginliklerimiz uygulamaya alınan maden arama projeleri ile hayata geçirilmiş, ülkemizdeki birinci petrol alanının keşfinden bugün dünya çapında birinci sıraya eriştiğimiz doğal taş potansiyelimizin ortaya konulmasına kadar yeraltı kaynaklarımızın ülke iktisadına kazandırılması hedefiyle çok emek harcanmıştır. Binlerce etüt, arama ve araştırma projesi üretilmiş, çalışmalara ilişkin sonuçlar yaklaşık 14 bin proje raporu ile MTA arşivlerinde yerini alarak ilgililerin kullanıma sunulmuştur. Jeolojik tarih boyunca meydana gelmiş olan iklim değişikliği olaylarının anlaşılması, gelecekte doğal yollarla meydana gelmiş iklim değişikliği olaylarına ışık tutacak antropolojik faaliyetlerin bu değişimlere katkısı hakkında bilgi üretilebilecektir. İnsanlık ve tüm canlı ömür için büyük kıymet taşıyan iklim değişikliği araştırmalarına ehemmiyet verilmesi gerekmektedir.”
