Küresel iklim değişikliğinin tesirleriyle görülen ani, lokal ve şiddetli yağışların sel ve heyelanlara yol açtığı Karadeniz Bölgesi’nde, hava sıcaklıkları geçen hafta mevsim normallerinin üzerinde 32 dereceye kadar yükseldi.
Kısa mühlet evvel ağır karın ani erimesine bağlı heyelanların yaşandığı bölgede, deniz suyu sıcaklığının da arttığı tespit edildi. Rize’de Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Ana Bilim Kolu öğretim üyelerince yapılan araştırmalarda; Karadeniz’de son 50 yılın mart ayı ortalaması olan 8,1 santigrat deniz suyu sıcaklığının 10 dereceye kadar yükseldiği belirlendi.
‘Biyoçeşitlilik ve balıkçılık etkileniyor’
RTEÜ Su Eserleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ertuğrul Ağırbaş, son 50 yıllık data setleri incelediğinde Karadeniz’deki deniz suyu sıcaklarının olağandışı düzeylerde olduğunu tespit ettiklerini söyledi. Hem saha hem meteoroloji bilgilerine nazaran mevsim normallerinin üzerinde sıcaklık artışı yaşandığını belirten Doç. Dr. Ağırbaş, “En son yaptığımız ölçümlerde Karadeniz için mart ayı ortalaması 8.1 santigrat dereceyken, bizim okuduğumuz bilgilerde deniz suyu sıcaklığının 9,5-10 santigrat derecelere kadar çıktığını tespit ettik. Bu da beraberinde birçok sorunun işaretçisi olabiliyor. Isınmaya bağlı olarak denizel ortamda oksijensiz ortamlar daha fazla artabiliyor. Karadeniz dünya denizleri içerisinde çok özel bir yeri olan ekosistem ve iklim değişikliğinden en fazla etkilenen denizlerden biri olma özelliğinde.
Yarı kapalı bir iç deniz ve tıpkı vakitte anoksik bir havza olduğu için iklim değişikliğine bağlı olarak sıcaklık artışları beraberinde alt derinliklerde olan hidrojen sülfürlü tabakanın daha üst katmanlara kadar çıkmasına neden olabiliyor. Artan deniz suyu sıcaklıkları bilhassa Karadeniz ekosistemine baktığımız vakit oksijenli bölgenin daha da daralmasına neden oluyor. Tekrar son yıllarda soğuk orta yüzey tabakanın büsbütün ortadan kalktığı da rapor edilmekte. Bu da biyoçeşitliliği ve balıkçılığı değerli oranda etkilemekte” dedi.
‘Balık cinsleri azalıyor’
Karadeniz’de balık cinslerinin azaldığını belirten Doç. Dr. Ağırbaş, “İklim değişikliğine bağlı olarak artan deniz suyu sıcaklıkları, ticari değeri olan balık tiplerinin avcılığını da önemli oranda etkilemiş durumda. Evvelki yıllara kıyasla ticari olarak avlanan balık çeşidi sayısı, çok fazla ölçüdeyken artık bir elin parmaklarını geçmeyecek derecede azalmış durumda. Bu da balıkçıyı sıkıntı duruma sokmakta. Balıkçı daha fazla balık avlayabilmek için ya daha çok avcılık operasyonu gerçekleştirmek durumunda ya da kendi kara sularımızın dışına çıkıp öbür bölgelerde avlanmak zorunda kalabiliyor. Bu durumsa önemli ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Karadeniz balıkçılık açısından Türkiye balıkçılığına yüzde 50-60 oranında katkı yapan değerli bir denizimiz. En değerli ticari tipimiz olan hamsinin av ölçüsünde son yıllarda önemli oranda azalmalar oldu. Bunun temel nedenlerine bakıldığında; ısınmaya bağlı olarak değişen ekosistem şartları ve buna bağlı olarak hamsinin besinini oluşturan fitoplanktonik yapıda meydana gelen değişiklikler söylenebilir. Uygun ekolojik şartlar olmamasından ötürü öteki bölgelere balığın göç etmesi de başka bir neden olarak söylenebilir” diye konuştu.
‘İklim değişikliğinin tesirlerini araştırıyoruz’
Av dönemiyle ilgili bölgesel düzenlemeler getirilmesi teklifinde bulunan Doç. Dr. Ağırbaş, “İklim değişikliğine bağlı olarak her ekosistemin verdiği reaksiyonlar farklı olabilmektedir. Türkiye denizleri içerisinde Karadeniz iklim değişikliklerden çabucak etkilenebilen bir ekosistem olma özelliğindedir. Akdeniz’deki deniz suyu sıcaklıkları ile Karadeniz’deki deniz suyu sıcaklık değişimleri tıpkı olmadığı üzere, her ekosistemin dinamikleri farklılık göstermektedir. Bundan ötürü bölge özelinde av döneminde yapılacak düzenlemeler balıkçıların yaşadığı sorunlara bir nebze de olsa tahlil olabilir diye düşünüyorum” dedi.
İklim değişikliğinin tesirlerini araştırmak için RTEÜ Su Eserleri Fakültesi olarak TÜBİTAK projesi hazırladıklarını da kaydeden Ağırbaş, “Proje kapsamında antropojenik kaynaklı karbon salınımının Karadeniz ekosistemine nasıl tesir ettiğine dair çıkarımlar yapacağız. Bu bağlamda iklim değişikliğine bağlı olarak denizel ekosistemlerin ve özelde de Karadeniz’in geleceğine yönelik siyaset üretme noktasında ne üzere tedbirler alabileceğimizi ortaya koymaya çalışacağız. Burada emel; iklim değişikliğine karşı bölümlerin korunması, dayanaklılığının artırılması ve siyaset yapıcılara ileride alabilecekleri önlemler için bir öngörü oluşturmak” diye konuştu.
