İzmir Alsancak’ta mesken yemekleri satan lokantacılar, et fiyatlarına gelen artırımlardan kaygılı. Kira ve işçi masraflarının yanı sıra temel besin eserlerine gelen artırımları birebir oranda yemeklere yansıtamadıklarını belirten esnaf, son devirde artan et fiyatları nedeniyle devayı tabldottan etli yemekleri çıkarmakta buldu.
‘Elektrik faturası yüksek geliyor’
“Müşterilerin yemek yiyecek parası yok. Maliyetler çok yüksek. Patlıcanın kilosu 30, tavuğun kilosu 50 lira. Vatandaş nasıl yesin, onlar da haklı. Şu anda karımız yok. Menü yaptık, 35 liraya satıyoruz. Bir ana yemek, bir salata ve pilav. Menü olmayan yemek de 40 lira fakat o da kurtarmıyor. Kıymanın kilosu geçen sene 55 liraydı, bu sene 115 lira. Bir elemanımız var, kendimiz çalışıyoruz. O yüzden ayakta kaldık, yoksa biz de kapanabilirdik. Kiramız 8 buçuktan 16 bin liraya çıktı. Etli yemek yapmıyoruz. Nitekim çok değerli. Bir etli yemeği 70 liraya satman lazım ki kurtarsın. Et fiyatları arttığı için birden fazla etli yemeği menümüzden çıkardık. Tas kebabı ve rosto yapmıyoruz. Tavuk kavurma da yapmıyoruz. Onun maliyeti de çok yüksek. Sebzeli yemek yapmaya çalışıyoruz. Sabah 6 buçukta yere geliyoruz. Hakikaten söylüyorum, elektriği kapatıyoruz yalnızca mutfakta yemek yapıyoruz. Saat 11:00’de ışıkları açıyoruz, zira elektrik faturası çok yüksek geliyor. Bir ton insan da veresiye yiyor esasen. Günde 15-20 kişi veresiye yiyor. Biz, materyallere para yetiştiremiyoruz”
‘Dükkanımızı kapatmayı düşünüyoruz’
16 yıldır esnaflık hayatında birinci defa bu kadar yüksek artırımlarla karşılaştığını ve zorlandığını belirten Bilal Adıbelli ise şunları söyledi:
“Bu artırımlardan ötürü dükkanımızı kapatmayı düşünüyoruz. Zira altından kalkamayacak duruma geldik. Artan et ve yağ fiyatları, yani A’dan Z’ye her şey… Bu biçimde giderse hiçbir esnafın açık kalacağını düşünmüyorum. Her şeyi artırımlı aldığımız halde 5 lira 3 lira koyamıyoruz. 10-20 lira artırımlı aldığım eser için kendi fiyatıma 2 lira artırım yansıtamıyorum. Artırım yansıttığımda müşterim gelmiyor. Fiyatlarımız şu an 30-35 lira ortasında değişiyor. Et ve Süt Kurumu yüzde 48 artırım yaptığını söyledi. Markette yüzde 65’e kadar çıkıyor bu artırımlar. Biz, gidip her şeyi 3-4 katına almak zorunda kalıyoruz. Bu halde çok sıkıntı. Her vakit yaptığımız standart etli yemek eserlerimiz var. Mecburen çıkarmak zorundasın, müşteri alışmış. Fiyata yansıttığında müşteri gelmiyor. Et eserleri almamaya başlayacağız. Almayınca da iş olmuyor, çok sıkıntı durumdayız. Etli orman kebabı, etli güveç yaptığımız oluyor. Bir kilo patlıcan 30-35 lira olmuş. Zerzevat maliyeti de az değil. Kıymadan köfte yapıyoruz. Arnavut ciğeri yapıyordum. Artık çıkaramıyorum, zira ziyan. Bunun firesi var, pişmesi var, yağı bir dünya para.”
‘3 çeşit 30 liraya satıyoruz, halk ‘pahalı’ diyor’
Alsancak’ta 10 yıldır birebir lokantada çalıştığını belirten usta Ömer Ercan ise pandemi ve artırımlar nedeniyle işlerin düştüğünü belirterek, “Tüp 300 lira oldu. Manav, pazar, tavuk yüzde 50 zamlandı. Şubat ayında 2 bin lira ödediğimiz elektrik faturası 6 bin lira geldi. Süt ve et eserleri, hepsi artırımlı. Kurtarmıyor bizi. Dün kasap geldi, 110 lira olan kıyma için ‘130 lira’ diyor. Tavuk dün 33 liraydı, bugün 40 lira diyor. Sıvı yağ 80-100 liraydı, artık 150 lira. Onu da bulamıyoruz. Esnaf lokantası olarak 3 çeşit 30 liraya satıyoruz, halk ‘pahalı’ diyor” diye konuştu.
‘Et döneri kaldırdık’
Yemek tezgahını gösteren Ömer Ercan, şöyle devam etti:
“Tezgah dolu, bu saatte olağanda bitmesi lazımdı. Saat 3 (15.00) dedin mi evvelce kapatıp gidiyorduk. Dönerimiz duruyor, sulu yemeğimiz, çorbamız duruyor. Burada 12-13 kişi çalışıyoruz. Evvelce 20 bireydik. Etli yemekleri ziyanına veriyoruz. 100 gram et koyuyoruz, 30 liraya veriyoruz. Yanına pilavını, cacığını ve yahut salatasını da veriyorum; 30 lira. Etin kilosu ise 150 lira. Maliyeti bile değil. Ayakta duralım diye çalışıyoruz. Et döneri kaldırdık. Et takmıyoruz, yalnızca tavuk takıyoruz. Tavuğun kilosunu 17 liraya alıyorduk, artık 40 lira. 15 liraya dürüm veriyoruz. Şu lavaşın maliyeti yalnızca 2 lira. 150 liraya et alıyoruz. 30 liraya yarım ekmeği satamazsın, o yüzden kaldırdık et döneri.”
