Altı muhalefet başkanının yeni bir model üzerinde uzlaşmaları değerli bir siyasi gelişmedir. Siyaset tarihimizde birinci defa altı parti yeni bir siyasal sistem öngören protokole imza koyuyor.
Bu olay başlı başına siyasi mana taşıyor.
AK Parti ve MHP’nin kurduğu cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi yerine, güçlendirilmiş parlamenter sistemi alternatif bir modeli altı muhalefet partisinin birlikte seçmenin önüne koyacak olması iktidarı çok önemli biçimde zorlayacaktır.
Birlikte hareketin en değerli siyasi manası ve sonucu, iktidarın 20 yıldır kutuplaştırdığı toplumun kucaklaşmasını sağlayacaktır. Siyasi yarış doğuşçu kutuplaştırıcı iktidar ile kucaklayıcı kapsayıcı muhalefet ortasında geçecektir. 2019 mahallî seçimlerinde görüldüğü üzere halk bu doğuşçu, kutuplaştırıcı, ötekileştirici, baskıcı, tehditkâr iktidar siyasetinden bıktığını gösterdi. Bu nedenle altı partinin birleştirici siyaseti önümüzdeki seçimlerde en büyük avantajı olacaktır.
Altı parti başkanı Bilkent Otel’de toplu imza merasimiyle yeni bir periyodu başlatmış olacaklar. Evvel güçlendirilmiş parlamenter sistemi geçiş mutabakatını hazırlayan altı genel lider yardımcısı metni okuyacaklar. Akabinde genel liderler bu protokole imza atacaklar.
Genel liderlerin konuşma yapmaları öngörülmüyor.
İmza atılacak mutabakat metni kitapçık biçiminde bin adet bastırıldı. Kitapçıklar merasime davetli olan basın mensupları ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin oturacakları yerlerde hazır olacak.
Toplantıya basın mensuplarının yanı sıra, emekçi sendikaları ve TÜSİAD dahil patron örgütleri, bayan örgütleri, insan hakları örgütleri, barolar, Roman kanaat liderleri üzere sivil toplum temsilcileri katılacak. Böylelikle altı başkanın siyasal uzlaşmalarının yanı sıra geniş kapsamlı toplumsal uzlaşma yeri oluşturulacak.
Metin yasama, yürütme, yargı, temel hak ve özgürlükler, kamu idaresi üzere ana başlıklardan oluşuyor. Ana başlıkların altında da alt başlıklarla neler yapılacağı yer alıyor.
MUTABAKAT METNİ NELERİ İÇERİYOR?
Altı başkanın de onayladığı metinde cumhurbaşkanının bir kereliğine 7 yıl seçilmesi ve misyon müddeti bittikten sonra bir daha siyasete dönmemesi öngörülüyor. Bu karar cumhurbaşkanlının tarafsızlığının garantisi olarak görülüyor.
Muhalefetin öngördüğü sistemde cumhurbaşkanlığı seçimi ile milletvekili birbirinden ayrılıyor. Cumhurbaşkanı 7 yıllığına, milletvekilleri ise 5 yıllığına seçileceği için artık cumhurbaşkanlığı ile milletvekili seçimlerinin tıpkı gün yapılması tarihe karışıyor.
Yeni seçim yasası çıkarılacak. Seçim barajı yüzde 3’e düşürülecek.
Ortak metin Türkiye’de “kuvvetler ayrılığı prensibine dayalı demokratik hukuk devleti”nin inşa edilmesini vaat ediyor. CHP yetkilileri bu emeli “cumhuriyetin demokrasiyle taçlandırılması” olarak tanımlıyorlar.
Yeni sistemde yasama, yürütme ve yargı organları kuvvetler ayrılığı prensibine uygun olarak ayrılacak. Yargı bağımsızlığı sağlanacak. Meclisin yetkileri artırılacak.
Sistemi “güçlendirilmiş parlamenter sistem” denilmesinin nedeni Meclis’te yapan güvensizlik oyunun uygulanacak olması. Buna nazaran bir hükümet düşürülürken, Meclis yeni başbakanı belirleyecek ve güvensizlik o denli oylanacak. Cumhurbaşkanı Meclis çoğunluğunun belirlediği adayı başbakan olarak atamak zorunda olacak. Meclis gensoru sistemiyle kontrolünü faal hale getirecek. Muhalefet partilerinden bir milletvekilinin başkanlığını yapacağı Kesin Hesap Komisyonu’na Sayıştay’ın bütün raporları gelecek ve vatandaşın vergisinin nereye, nasıl harcandığı son kuruşuna kadar denetlenecek.
Temel Haklar ve Özgürlükler başlığı altında fikir ve tabir özürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, toplantı, şov yürüyüşü, örgütlenme özgürlüğü, basın özgürlüğü, bayan hakları, çocuk hakları ve etraf hakları düzenlenecek.
YÖK kaldırılacak. Üniversiteler özerkleştirilecek.
Yerel idareler güçlendirilecek. Yargı kararı olmaksızın hiçbir belediye lideri vazifeden alınamayacak. Daha evvel misyondan alınmış olanların evrakları yargı tarafından incelenecek.
Yargı bağımsız yapıya kavuşturulacak. Adalet Yüksek Şurası oluşturulacak. Bu konseyin altında Yargıçlar Yüksek Heyeti ve Savcılar Yüksek Konseyi bulunacak. Konseylere adalet bakanı ve müsteşar üye olamayacak. Etraf ihtilaflarını çözmek üzere uzman etraf mahkemeleri kurulacak.
Merkez Bankası Lideri değiştirilecek ve kurum bağımsız hale getirilecek. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Şurası (BDDK), Sermaye Piyasası Kurumu (SPK), Rekabet Heyeti üzere kurumların yapısı ve üyeleri değiştirilecek.
Radyo Televizyon Üst Heyeti (RTÜK), Basın İlân Kurumu, TRT ve Anadolu Ajansının da yapısı ve idaresi değiştirilecek.
Bu meczup ayrıntılı hazırlanmış olan mutabakat evrakı iktidar değişikliğinde hükümet programının ve yapılacak anayasa değişikliklerinin de iskeletini oluşturacak.
