Uluslararası Atom Gücü Ajansı (UAEA) Lideri Rafael Mariano Grossi, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Ukrayna’daki nükleer tesislerin güvenliğine ait tasalarını lisana getirerek, “Hem Rusya Federasyonu’na hem de Ukrayna’ya, mümkün olan en kısa müddette Çernobil’e seyahat etme eğilimimi ve müsait olduğumu belirttim” dedi.
Grossi, basın toplantısında, Ukrayna’nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijya Nükleer Santrali’nin bulunduğu yerleşkede bir eğitim binasının Rusya tarafından vurulmasına ait açıklamalarda bulundu.
Ukraynalı muhataplarından edindiği bilgileri kamuoyuyla paylaşan Grossi, nükleer santralin içinde bulunduğu tesiste bir eğitim binasına füzelerin isabet ettiğini, burada bulunan 6 reaktörün ya da reaktörlerle direkt kontaklı yapıların isabet almadığını söyledi.
‘Reaktörler etkilenmedi’
Grossi, binaya isabet eden füzenin bölgesel bir yangına yol açtığını, yangının oradaki itfaiyeciler tarafından söndürüldüğünü belirterek, “Santraldeki 6 reaktörün bu durumdan etkilenmediği bilgisini paylaşmak çok kıymetli. Ayrıyeten radyoaktif husus sızıntısı da yok” diye konuştu.
Tesisteki radyoaktif denetleme sisteminin de çalıştığını söz eden Grossi, radyoaktif durumuna ait ölçümlerin yapıldığı bu sistemin kapsamlı bir biçimde çalışıyor olmasının kıymetli olduğunu vurguladı.
İki kişi yaralandı
Grossi, yaşanan bu gelişmenin akabinde hem bu tesiste misyonlu işçi hem de Ukraynalı muhatapları için şartların çok hassas ve problemli olduğunu belirterek, füze taarruzunda iki güvenlik çalışanının yaralandığı bilgisinin kendilerine aktarıldığını söyledi.
UAEA İdare Kurulu’nun Ukrayna özel gündemiyle toplandığını hatırlatan Grossi, bu toplantıda bu ülkedeki nükleer güvenlik ve emniyet başta olmak üzere, nükleer tesislerde vazifeli çalışanlar ve bu tesislerin işleyişine ait önemli ihtarlarda bulunduğunu anımsattı.
Grossi, bu konularda istisnasız her ülkenin birebir görüşte olduğunu söz etmesine karşın, dün gece bir tesisin fiziki bütünlüğünün ziyan gördüğünü, bu nedenle UAEA olarak harekete geçme kararı aldıklarını, halihazırda Ukraynalı muhataplarının da kendilerinden yardım talebinde bulunduğunu yineledi.
Çernobili ziyaret edecek
Sözkonusu durum karşısında aksiyona geçilmemesi durumunda ortaya çıkacak sonucun herkesi olumsuz etkileyebileceğini belirten Grossi, “Hem Rusya Federasyonu’na hem de Ukrayna’ya, mümkün olan en kısa müddette Çernobil’e seyahat etme eğilimimi ve müsait olduğumu belirttim” tabirini kullandı.
Grossi, buraya yapacağı ziyaretin kolay olmadığının farkında olduğunu belirterek, “Eğer buraya yardımda bulunacaksak orada olmalıyız. Ve orada olacak birinci kişi UAEA’nın lideri olmalı” görüşünü paylaştı.
Ziyaret talebinin iki ülke tarafından değerlendirildiğini lisana getiren Grossi, bu inisiyatifin büsbütün kendi teşebbüsü olduğunu, bu krizin rastgele bir siyasi yaklaşımıyla alakalı olmadığının altını çizdi.
UAEA İdare Şurası toplantısında dün gerçekleştirilen oturumda Ukrayna’daki nükleer emniyet ve güvenliği öngören karar tasarısı üye ülkelerin büyük çoğunluğunun oylarıyla kabul edilmişti.
Söz konusu karar Ajansın bu ülkeye yönelik daha faal ve belirleyici adımlar atmasını destekliyor.
İtalya ve İspanya kınadı
İtalya Başbakanı Mario Draghi, Rusya’nın Ukrayna’daki Zaporijya Nükleer Santrali’ne yönelik saldırısını kınadı. Açıklamada, “Başbakan Draghi, Zaporijya Nükleer Santrali’ne yönelik menfur saldırıyı kınıyor. Bu herkesin güvenliğine yapılmış bir hücum. Avrupa Birliği, Ukrayna’yı desteklemek ve Avrupa vatandaşlarını korumak için müttefikleriyle bir arada birlik halinde azami kararlılıkla reaksiyon göstermeyi sürdürmelidir” tabirleri kullanıldı.
İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, Rusya’nın Zaporijya Nükleer Santrali’ne yönelik saldırısını kınadı. Brüksel’de düzenlenen NATO Dışişleri Bakanları toplantısı öncesinde basına açıklama yapan Albares, Avrupa’nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijya’ya yönelik Rusya’nın saldırısını kınadıklarını söyledi. Albares, “Avrupa’da bu tip olaylara müsaade edemeyiz. Onlarca yıl evvel Avrupalıların zihninden kaybolan kahırları tekrardan yaşamasına müsaade veremeyiz” dedi.
Çin: Endişeliyiz
Çin’in, Rusya-Ukrayna savaşında Avrupa’nın en büyük santrali Zaporijya Nükleer Santrali’nde çıkan yangın nedeniyle “endişeli” olduğu açıklandı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin yaptığı açıklamada, santralde çıkan yangınla ilgili haberleri telaşla izlediklerini belirterek ilgili taraflardan nükleer tesislerin güvenliğini sağlamaları davetinde bulundu.
Sözcü Vang, Memleketler arası Atom Gücü Ajansının Ukrayna’daki nükleer otoritelerden edindiği bilgiye nazaran santralin ana ekipmanlarında hasara rastlanmadığı ve radyasyon düzeyinin değişmediği bilgisini aktardı. Ukrayna’daki gelişmeleri yakından izlediklerini lisana getiren Vang, Çin’in nükleer güvenliğine büyük kıymet verdiğinin altını çizdi.
Vang, “Tüm tarafları sükunet ve itidal ile hareket etmeye, tansiyonun daha fazla tırmanmasını önlemeye ve nükleer tesislerin güvenliğini sağlamaya çağırıyoruz” dedi.
Ne olmuştu?
Ukrayna Nükleer Düzenlemeler Kontrol Şurası, ülkedeki çatışmalar sırasında Avrupa’nın en büyük santrali Zaporijya Nükleer Santrali alanının Rus ordusunun denetimine geçtiğini duyurmuştu.
Kuruldan yapılan açıklamada, santral alanında çatışmalar sonucu çıkan yangının söndürüldüğü, Rus ordusunun denetimine geçmesine karşın santral işçisinin çalışmalarını sürdürdüğü kaydedilmişti.
Açıklamada, santraldeki güç ünitelerinin bütünlüğünü koruduğu, radyasyon durumunda değişiklik tespit edilmediği bildirilmişti.
Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski, Rus ordusunun Ukrayna’daki Zaporijya Nükleer Santrali’ne saldırdığını belirterek, “Rus tankçıları nereyi vurduklarını uygun biliyordu. Çernobil’den 6 kat büyük bir felaket olabilirdi. Bu bir terördür” demişti. Rusya ise sözkonusu santralin 28 Şubat’tan denetimleri altında olduğunu söz ederek yaşanan taarruzdan Ukraynalı sabotajcıları sorumlu tutmuştu.
Avrupa’nın en büyük nükleer santrali
Zaporijya Nükleer Santrali, Avrupa’nın en büyük ve dünyanın en büyük 10 nükleer santralinden biri olarak biliniyor. Rusya-Ukrayna savaşının birinci günlerinde ülkenin kuzeyindeki Rus güçleri, Çernobil Nükleer Santrali’nin denetimini ele geçirmişti.
Ülkedeki 4 tesiste 15 aktif nükleer reaktöre sahip olan Ukrayna, kullanılan elektriğinin yaklaşık yarısını bu santrallerden sağlıyor.
