İhracatçıların Merkez Bankası’na satmak zorunda olduğu döviz gelirlerindeki hissesinin yüzde 25’den yüzde 40’a çıkarılmasının doğuracağı sonuçları açıklayan OSB Finans Danışmanı ekonomist Erol Taşdelen bankavitrini.com.tr’deki ‘İhracatçıyı döverek döviz rezerv artar mı?’ başlıklı yazısında “İşin dozunu ayarlayamazsak ana ihracatçıların da kaçmasını izlemekle yetiniriz” dedi
İşte Erol Taşdelen’in yazısında o satırlar:
Son yıllarda akıl almaz iktisat politika(sızlık)lar Merkez Bankası rezervlerinin milletin gözleri önünde eridiğine şahit olduk. Cumhuriyet tarihinde birinci kere bu kadar çok eksi rezerv ile 2020’lere başlamış olduk. Demirel’in 1970’lerdeki meşhur “70 cente bile muhtacız” noktasına gelebilmemiz için 50 milyar dolar bulmamız gerekiyor. Vakit zaman iktisat kurmaylarının ağızlarından kaçırdıkları 50 milyar dolar öyküsü de bu zati.
Yurt dışı borçlanmalar aksıyor
Son yıllarda yabancı sermayeyi çok dövdük. Buna “ohh” diyenler olduğu üzere alternatif kaynaklar üretemeyenler panik halde farklı arayışlar içine girdi. Swaplarda sınırlamalar, yabancıların TL’ye ulaşmasını engellemeler üzerine “gri listeye” dahil olmamız da eklenince ipin ucu kaçtı. Piyasa yapıcılar ahalinin elinde dövize ve ihracatçı firmaların dövizine yöneldi. Kur Muhafazalı Hesapları ( KKH ); İhracat bedellerinin evvel %25’ini ( daha sonra oranı artırarak %40’ını) Merkez Bankası aracılığı ile TL’ye dönüştürülmesini bu arayış atılımları olarak okumak gerekir. Bankacılık bölümü Sendikasyon kredilerinde bırakın yenisini almayı eskisini bile 20-25 ülkenin 30-40 bankasından sıkıntı tamamlayabiliyor. Kesim bu durumu “yoğun talep” diye sunsa da işin içinde olanlar gerçeği biliyor.
Kur Muhafazalı Hesaplar ne durumda?
8 Nisan prestijiyle KKH’larda biriken paralar 728,6 milyar TL düzeyine ulaşmış durumda. Dolar bazında 49,6 milyar USD yapar. KKH’ların dolarizasyonun önüne geçmediği başta amaçlanan “dövizini alan bankalara koştu” telaffuzunun gerçekler ile örtüşmediği sayılar ile ortaya çıkınca iktisat kurmaylar telaffuz değiştirerek “dövize gidecek TL’lerin önünü keserek talepleri engelledik” telaffuzuna döndüklerine şahit olduk. 8 Nisan prestijiyle toplam mevduatın %57,8’lik kısmı döviz hesaplarda duruyor; üzerine KKH’ları da ekleyince toplam mevduatın %70’lik kısmı döviz ya da dövize endeksli KKH’larda bulunmakta (*). Haydi iktisat kurmayları üzere düşünelim KKH’lardaki paraların dövize gitmediğini var sayalım ancak o vakit da bir sorun ortaya çıkıyor KKH’lar birçok TL’den geldiği için Merkez Bankası rezervlerinin artmasını sağlamadı ki. Maksat kısa vadeli Merkez Bankası döviz rezervleri artırmak ise başta “süper bono” diye bilinen dövize endeksli eurobond çıkarsaydınız o vakit. Ne diye halkın vergi gelirlerinden kaynağı oluşan Hazineye ek faiz yükü verdiniz; Merkez Bankası üzerine ek kur yükü bindirdiniz. Artmayacak döviz rezervleri için toplum üzerine ek yük binmiş durumda. İleriye yönelik ne kadar fatura çıkacağını KKH’ları kurgulayanlar da net bilmiyor şu an. Bu güne kadar ödenen dâhil önümüzde ki bir yıl için, toplam dayanak ödemesi Hazine ve Maliye Bakanlığı için 18,1 milyar; Merkez Bankası için 4,2 milyar TL hesaplanıyor; tabi kurlar bu düzeyde kalır ise. Şirketlere getirilen vergi istisnasının maliyetini ise 2.3 milyar TL.
Bankalar KKH oyununa dahil edildi!
Ahalimiz dövizini bozmayınca bankalara 15 Nisana kadar döviz mevduatlarının %10’luk; 8 Temmuza kadar %20’lik kısmının KKH’lara dönüştürülmesi için müşterilerini ikna etme maksadı verildi. Daha evvel yazdığımız üzere bu maksat tutmaması halinde bankaları önemli cezalar bekliyor. 2019-20’deki ETKİN RASYO yaptırımı “kredi verin” üzerine idi; KKH’lar bakısı da “döviz hesapları TL’ye dönüştürün” üzerine oldu. Amaç tutmaz ise %1,5 kurul ödeme ve daha yüksek karşılık yatırma seçeneği ceza makbuzu olarak gösterildi. Kim ne kadar ceza ödeyecek umarım KAP’a bildirilir ( tabi bankalara ek müddet verilmez ise ).
İhracatçı ve bankalar dayak yemeye başladı!
İhracatçı da mı kaçsın isteniyor!
İhracatçıya yönelik uygulamalar kısa vadede kazandırıyor üzere gözükse de orta uzun vadede tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Çünkü bu tıp uygulamalar artması halinde Firmalar ihracat gelirlerini yurtdışında tutmak için Romanya, Bulgaristan üzere ülkelere kaçabilir şirket merkezlerini dışarıya taşıyarak transit ticaret ya da hür bölgelerde çıkış arayabilirler. Karar alıcılar bu tehlikenin de farkında olmalılar. Kaş yapayım derken gözden olmayalım. Sonuç olarak ihracat düşmesi ve Cari açığın artması ile baş başa kalabiliriz. İşin dozunu ayarlayamazsak ana ihracatçıları da kaçmasını izlemekle yetiniriz. En fazla ihracat yapan 100-250 firmanıza bakın. Kaç tanesi yerli? Başta Otomotiv, Makina ve Beyaz Eşya üzere büyük ihracatçıların yeni durumdan. ve ihracatçılara yönelik yaptırımlardan mutlu olduklarını düşünmüyorum. Bir yeri yapalım derken daha büyük hasar almayalım. Uyarmadı demeyin!
