Antalya’nın Kaş ilçesinde geçmişi M.Ö. 6 bin yılına uzanan Patara Antik Kenti’nde, Roma İmparatoru Nero’nun yaptırdığı ve tamamı 1481’deki tsunamide yıkıldığı belirtilen 26,5 metre yüksekliğindeki deniz fenerinin inşası sürüyor. Hafriyatlarda ortaya çıkarılan 2 bin 500 taşın, taş hastanesinde röntgenleri çekilip, yapay zeka teknolojileriyle orjinal yerleri tek tek belirlendi. 2 bin yıllık bir deniz fenerinin olasılıkla yüzde 80 oranında özgün taşlarıyla tekrar inşası, dünyada birinci olarak gösteriliyor. Roma İmparatoru Nero’nun itibar projesi olduğu belirtilen deniz fenerinin üzerinde, kimin tarafından yapıldığı, imal tarihiyle ilgili altın harflerle yazıt bulunuyor. Hafriyatlarda çıkarılan taş yazıtlarda, Patara Meclisi ve Patara halkının devrin valisi Sextus Marcius’a hitaben ‘Likya halkını 8 yıl boyunca hakça yönettiğiniz için ve kentimizi hoş yapılarla süslediğiniz için teşekkür ederiz‘ yazısı da yer alıyor.
10 yıl sonra gün yüzüne çıkarıldı
Fenerin imali sürerken, bir taş daha buradaki yerini aldı. Hafriyat Lideri Prof. Dr. Havva İşkan Işık’ın, 10 yıl evvel toprağa gömerek müdafaa altına aldığı ve üzeri yunus kabartmalı taş, tekrar gün yüzüne çıkarıldı. Yunus kabartmalı taş, Antalya Vali Yardımcısı ve Yatırım İzleme Uyum Lideri Yalçın Sezgin ve Prof. Dr. Havva İşkan Işık tarafından yerine yerleştirildi.
Prof. Dr. Işık, projeye birinci gününden itibaren büyük takviye veren Antalya Valisi Ersin Yazıcı’ya kalpten teşekkür ettiğini söyledi.
Deniz fenerinin üzerindeki büyük yazıt kısmının fenerin 3’üncü katında yer aldığını anlatan Prof. Dr. Işık, “Yazıtın bütünü, istikametini Patara Limanı’na hakikat dönüyor. Güneş doğduğunda ışıklar, yazıtın üzerine düşüyor. İmparator Nero, bu yazıtta ‘Ben bu feneri denizcilerin selameti için yaptırdım’ der. Bu yazıtın altında başını Akdeniz’e yöneltmiş bir yunus bulundu. Kabartmalı bir taş bu. Bu taşa ‘Bir şey olmasın’ diyerek bir yerde toprağın altına gömdüm. ‘Üzerine birisi bir şey muharrir, kırılır’ diye korktum” dedi.
‘Denizcilerin selameti için yapıldığını düşünüyorum’
Restorasyonla birlikte taşı yerinden çıkarıp, tekrar fenere yerleştirdiklerini anlatan Prof. Dr. Işık, yunusun denizler rabbi olan ‘Poseidon’un simgesi olduğunu söyledi. Gemi kazalarında ömrünü yitirenlerin, yunuslar tarafından ‘iyi beşerler adası’na götürüldüğüne inanıldığını kaydeden Işık, “Yunus motifinin, denizcilerin selameti için yapıldığını düşünüyorum. İnsanlara yakın hayvanlar. Bir geminin yanında ya da önünde yunuslar ortaya çıkınca, seferin selametle sona ereceğine inanılıyor” diye konuştu.
Antalya Vali Yardımcısı Sezgin de Patara Deniz Feneri’nin Türkiye arkeolojisi için bir dönüm noktası olduğunu söyledi. Sezgin, hem YIKOB uzmanlarının hem onarım grubunun büyük bir uğraşla çalışmaya devam ettiklerini belirterek emekleri için kendilerine teşekkür etti.
