Akaryakıt, köprü ve otoyol geçiş fiyatlarındaki artışlar şehirlerarası nakliyecilik yapan otobüs firmalarının maliyetlerini ikiye katladı. Maliyetlerdeki artışın biletlere yansımasıyla otobüs firmalarına talep azaldı. TOFED Lideri Birol Özcan, yolcu kayıplarının milyonları aştığını belirterek, “Maliyetleri düşürmemiz gerekiyor. Petroldeki varil fiyatı (brent) 100 dolara düştü. Çıktığında artırım yapıyorlar, düştüğünde neden bize yansıtmıyorlar” diye konuştu.
Bayrampaşa’daki Büyük İstanbul Otogarı’nda konuşan TOFED Lideri Birol Özcan, bilet satışları ve maliyetler hakkında şunları söyledi:
‘Mazot, köprü ve otoban fiyatları maliyeti çok yükseltti’
Yolcu taşımacılığımız Büyük İstanbul Otogarı’nda şu anda pek keyif verici değil. Zira bindirilmiş mazot fiyatları, KDV esasen bambaşka bir şey, mecburen ödeniyor. Bu köprü fiyatları, otoban fiyatları maliyeti çok yükseltti. Artık size bir örnek vereyim, Ankara’ya bir otobüs gidip geldiği vakit yahut Elazığ’a vakit, gidiş-dönüş 800 litre mazot kullanır. Van’a gittiği vakit bin 200 litre mazot kullanır gidiş gelişte. Yani bin litre mazot kullandığınız vakit 22 bin lira mazot parası veriyorsun.
Anadolu’ya giden otobüsçü, Sultan Selim Köprüsü’nden geçtiği vakit otoban fiyatı hariç 172 lira ediyor. Şayet batıya gidiyorsa, İzmir’e gidiyorsa bir de Osmangazi Köprüsü’nden geçtiği için 172 artı 871 lira ödüyor. 500 kilometre gidip gelene kadar 450 litre de mazot yakar.
İstanbul’a, İzmir’e gidip gelen bir otobüsün maliyeti en aşağı 8-10 bin lira. Biz yolcuya da artırım yapmak istemiyoruz, bilet fiyatlarını aşağı çekmek istiyoruz. Lakin kamunun özel kesimle rekabet etmemesi lazım.
‘Otobüslerimiz dolmuyor’
Raylı sisteme yeni artırım yapmışlar, İstanbul Bakırköy- Ankara 121 lira. İstanbul- Ankara- Eskişehir, 81,50 lira, İstanbul Bostancı-Konya 158 lira. Raylı sistem. Şu anda Ankara- İstanbul Söğütlüçeşme 130,50 lira, Eskişehir- Ankara 58 lira. Konya ve Ankara’ya her 15 dakikada bir otobüs kalkardı, artık 3-4 saatte kalkıyor. Artık kamu, bu fiyatlara şayet bunu sübvanse ediyorsa karayolu nakliyeciliği yapması lazım. Yolcunun bilet maliyetlerini aşağı çekmemiz lazım ki biz de yolcuya yüksek fiyatla bilet satmayalım. Otobüslerimiz dolmuyor. Şu bulunduğunuz İstanbul Otogarı’nda, geçen sene değil, 3 sene evvel Covid-19’dan evvel buradan günde bin 400, bin 500 otobüs kalkardı. Bugün bin, bin 100 otobüs kalkıyor, dolu değil.
Ek sefer isterdik, artık sefer sayısını azalttık
Yazın 2 binin üzerine çıkardı. Dini bayramlarda ve yılbaşı ve orta tatillerde 2 bin 700, 2 bin 800 sayılarını bulmuştuk. Bakanlığa rica ederdik, ‘Bize ek sefer müsaade dokümanı verin’ diye. Buna şu an muhtaçlık yok. Zira bilet satışı yok. Vatandaşta para yok ki seyahat etsin. Evvelden vatandaş memleketine senede 5-6 sefer giderken artık bir sefer 2 sefer zorla gidiyor. Zira yollar çok kıymetli otobüs bileti değerli. Yolda da adam bir yemek yerse bir tabak çorba tesislerde 25 lira. Bu artık Anadolu’ya giden adam kış yiyeceğini getirirdi. Kavurmasını, bulgurunu, pirincini, Karadeniz’den fındığını, çayını, Ege’den başka bir yeşilliğini getirirlerdi. Bugün otobüslerin bagajı bomboş. Zira koltuklar da boş. Adamın alım gücü yok ki adam memleketine gittiği vakit babasının, annesinin, kayınpederin, dedesinin aslında gücü de yok. Zira üretim de yok.
Bizim otobüsün lastiği patlamış vaziyette
Anlayacağınız bizim otobüsün lastiği patlamış vaziyette. Biz yolcuya artırım yapmak istemiyoruz. Bize Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden geçme mecburiyeti koydular, sefer sayısını tuttursunlar diye. Bizim burada bin otobüs, bin 100 otobüs kalktığı vakit yüzde 30- 40’ı Trakya’ya sarfiyat. Başka tarafa değil. Niçin Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’ne gitmiyoruz? Mesela otobüs Adapazarı’ndan buraya gelip gittiği vakit 140 kilometre fazla gidiyor. Aslında yolcu tercih etmiyor. Niçin? Bugün Beylikdüzü’nde bütün minibüsler Trakya’ya çalışıyor. Yolcu metrobüsle geldiği vakit Kadıköy’e geçene kadar bütün metro istasyonlarından İstanbul’un ilçelerine dağılıyor. Söğütlüçeşme’ye gittiği vakitte oradan trene binince nereye kadar gidiyor? Ankara’ya kadar gidiyor. Eskişehir Konya’ya kadar gidiyor. Bu fiyatlarla insan otobüse biner mi? Ben olsam ben de binmem. Bizim yolcu fiyatlarını aşağıya çekmemiz lazım.
Brentteki düşüşü bize yansıtmıyorlar
Bugün brent (petrol) 100 dolara düşmüş. E bize 5-6 indirmiyorlar. Biz birebir vakitte bir de İstanbul’da ve büyük kentlerde mesela Ankara yaptı bunu Bursa da yaptı, servisleri de kaldırmak istiyoruz. Neden? Zira yolcu fiyatlarını aşağıya çekmemiz lazım. Bunların aşağıya indirmezsek yolcularımızı kaybediyoruz.
Yönetmelik istiyoruz
Bir şikâyetimiz daha var, yönetmelik istiyoruz. Ulaştırma Bakanlığı ile toplantı yaptık, ramazandan sonraya bıraktılar. Onu çabucak hemen istiyoruz.
Otobüs yola çıktığı vakit varış yerine kadar garaj parası ödemesin
İstanbul Otogarı’ndan çıkan bir T1 evraklı otobüs nereye gidiyor? Van’a gidiyor. Van’a gidene kadar şayet önlem dokümanlı otogarlara giriş çıkışları olduğu vakit her otogarın çıkışında para ödeniyor. Bir otobüs, çıkış garajından parayı ödüyorsa varış yerine kadar bir daha ödemesin. Ya bir yolcu indiriyor ya da bir tane yolcu alıyor, 152 lira para ödüyor. Bunlar daima maliyettir.
Yolcu kaybımız milyonları geçti
Ulaştırma Bakanlığı’nın 4 tane ünitesi var. Bir denizcilik, iki hava yolu şirketi, üç raylı sistem, dört karayolu nakliyeciliği. Artık bu üç adedine dayanak verilirken bizim kara yolu nakliyeciliği üvey evlat mı? Biz neden takviye almıyoruz? Her şeyi dayanak alıyorlar. Artık raylı sistemde ray devletin, işçi devletin, elektrik devletin yani bir otobüs 120 liraya Ankara’ya giderse buyursun gelsin gitsinler. Bizim yolcu kaybımız milyonları geçti ve bu otobüsler çürüyor.
‘Maliyetlerin düşürülmesi KDV ve ÖTV’de indirim olursa olur’
Otobüsçülüğün sistemini kurmamız lazım. Firma sahiplerinde ferdi otobüsçüler çalışıyordu bunlar bitti. Otobüs firmaları kendileri artırım yapmak istemiyor. Yolcu biletlerini yani yolcunun maliyetini aşağıya çekmemiz lazım. Bu da özel tüketim vergisinde (ÖTV) ve katma kıymet vergisinde (KDV) indirim olursa olur. Biletteki KDV’de indirim olursa olur. Otoban ve köprü fiyatlarını da aşağıya çekmemiz lazım ki bu dal ayaklarının üzerinde kalsın, yürüsün.
‘Anadolu Yakası’na otogar yapılırsa maliyetler azalır’
Biz artık otobüs firmalarıyla bir arada karşıda Anadolu Otogarı yapmak istiyoruz. Ulaştırma Bakanlığı’na gittik, Tarım Bakanlığı’na gittik, Orman Genel Müdürlüğü’ne gittik. Orada iki tane yer var, bu iki yeri bize verirse Büyük Anadolu Otogarı’nı yaptığımız vakit maliyetlerimiz düşer. Zira her firmanın karşısında kendine nazaran bir yazıhanesi var, sarfiyatı var, oradaki masrafları var. Lakin karşıda bir tane Anadolu Otogarı yapılırsa Harem üzere, Mehmetçik Vakfı’nda yüzey parkın oradaki bir araziyi verirlerse biz oraya otogar yaparsak Anadolu’da toplanmış oluruz. Belediye de istiyor, bakanlık da istiyor bunu. Müsaade çıkarsa, Anadolu Otogarı’nda yaparsak bu işi biraz daha rahatlatmış oluruz.
‘Yolcu sigortasını kendisi yapsın’
Yolcu bilet almaya geldiği vakit ne kadar parası varsa ona nazaran sigorta şirketleri de bir yetki versin bize, sigortasını kendisi yapsın. Mesela diyebilir ki ‘Ben Ankara’ya gidiyorum. Kendime 3 milyona sigorta yaptırmak istiyorum, primi kadar al paranı kardeşim’ Bu sistemi getirmek istiyoruz lakin şimdiye kadar bir yakınlaşma olmadı. Olsa bizim dal sigortada da rahatlayacak. Zira sigorta şirketleri maliyetleri yüksek olduğu için küçük otomobillere kasko yapmıyorlar. Binlerce kaskosu olmayan küçük otomobil çalışıyor.
‘Firmaların servisleri kalksın, toplu nakliyecilik olsun’
Servisleri kaldırmak istiyoruz. Servisler başımıza çok büyük yük. Havaist nasıl taşıyor havaalanına, birebir sistemi kuralım dedik. Toplu nakliyat olsun. Firma talihine değil, toplu nakliyecilik. ‘Eğer otogar olmazsa toplama merkezleri yapalım otobanda’ dedik, isim olmasın. Havaist üzere otomobiller geçsin oraya, yolcusunu bıraksın. Saati geldiğinde, otobüsler de uğrasın, alsın gitsin yahut da gelen de yolcusunu bıraksın. Fakat en hoşu Anadolu’ya otogarın yapılması. Kesinlikle yapılması lazım ve orada da servisleri tıpkı anda Avrupa ve Anadolu yakasında birlikte kaldırmak lazım.”
‘4 araçta toplam 14 kişi var, yani durum kötü’
Büyük Otogar’daki otobüs işletmeciliği yapan Furkan Varlı da biletlere talep olmadığın ve sefer sayılarını azalttıklarını söyledi. Varlı, “Şu anda bayram biletlerinde talep yok. Sıra listeleri boş. Bundan 2-3 ay evvel Ankara’ya 150 lira bilet fiyatı varken şu an 300 lira bilet fiyatı var. Seferlerde de günde 100 otomobil yaparken yarı yarıya düştü. Yolcu da yok. Şu anki 4 aracımızda toplam 14 kişi var. Yani durum makûs. Maliyetler mazottaki artırımdan ötürü yüzde 100 arttı. Bilet fiyatlarına yansıdı bu da. Alışılmış gelen müşteriler de şikayetçi oluyor, ‘Bilet fiyatları niçin bu türlü?’ Bizlik bir şey olmadığını söylüyoruz fakat beşerler bizi muhatap aldığı için makus biz oluyoruz” dedi.
‘3 ay evvel Diyarbakır’a giden otobüsün maliyeti 7 bin liraydı artık 22 bin lira’
Otogardaki işletmecilerden Nihat Özmen de maliyetlerin iki katını da aştığını ve yolcu olmadığını belirterek, “Diyarbakır’a gidiş-geliş mazot maliyeti 22 bin, bilet fiyatı da 500 lira oldu. Bu ya kurtarır ya kurtarmaz. Benim otomobilimde şu an iki tane yolcu var, Diyarbakır’a gidecek. 3 ay evvel Diyarbakır’a bilet 300 liraydı artık 500 lira. O vakitler gidi- geliş 7 bin lira masrafı vardı, artık 22 bin lira. 15-16 bin lira fark etti, kurtarmıyor. O yüzden hiçbir otobüsçü gelmiyor. Günde 3 otomobil kaldırıyordum, şu anda bir otomobile düştü. Kurtarmıyor beni” diye konuştu.
