Tarım ve Orman Bakanlığı Besin ve Denetim Genel Müdürlüğü, 81 vilayet müdürlüğüne gönderdiği yazı ile tereyağı ihracatına kısıtlama kararı aldı. Karara ait ”Ülkesel tereyağı arz güvenliğinin sağlanması, arz talep istikrarının korunması için Gümrük Tarife İstatistik Konumu (G.T.İ.P) 040510 başlığı altında yer alan tereyağı ihracatının yeni bir talimata kadar kısıtlanması uygun görülmüştür” denildi.
18 Nisan’da geçerli olacak karar hakkında Bloomberg HT’den İrfan Donat‘ın ‘Tereyağında ihracat yasağı arz ve fiyatı istikrarlar mi?’ başlıklı yazısının ilgili kısmı şu halde:
İhracat kısıtlamasına dahil olmayan ülkeler
“Kısıtlama kararına nazaran, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Azerbaycan – Özerk Nahçıvan Cumhuriyeti ve Filistin’e yapılacak ihracatlar ile Dahilde Sürece Rejimi (DİR) kapsamında ihraç edilecek tereyağı hariç tutuldu.
TÜİK datalarına nazaran Türkiye, 2021 yılında 14.2 milyon dolar pahasında 2 bin 487 ton tereyağı ihracatı gerçekleştirmiş. Bu yılın birinci iki ayında ise 19.5 milyon dolar bedelinde 3 bin 739 ton tereyağı ihraç etmiş gözüküyor. Yani bu yılın birinci iki ayındaki ihracat hem paha hem de ölçü bakımından geçen yılın tamamından fazla gözüküyor. Burada, kurdaki mevcut düzeyin ihracattaki cazibesi yadsınamaz.
Sanırız Tarım Bakanlığında panik yaratarak tereyağı ihracatına kısıtlama kararı aldıran da kelam konusu sayılar oldu.
Sektör temsilcileri ile konuştuğumuzda benzeri görüşü söz ediyorlar; ihracattaki keskin artışın kelam konusu kararın alınmasında tesirli olduğunu düşünüyorlar lakin bir şey daha ekliyorlar”
‘Türkiye şu an tereyağında arz ezası yaşamıyor’
“Türkiye’nin şu an tereyağında arz düşüncesi yaşamadığının altını çizerek, tam tersine yıllık bazda yaklaşık 15 bin ton arz fazlası olduğunu savunuyorlar.
Konu hakkında görüş bildiren bölüm temsilcileri, raflardaki fiyat artışının sebebinin arz ya da ihracat kaynaklı olmadığını belirterek, son devirde süratle artan girdi maliyetlerine dikkat çekiyor.
Bilindiği üzere başta yem, mazot, güç üzere çiğ süt üretim maliyetlerindeki sert yükseliş sonucu ziyan eden üreticilerin anaç hayvanlarını kısma gönderdiği biliniyor. Çiğ süt tavsiye fiyatının prim dayanağı dahil biçimde üretim maliyetlerinin altında kalması üreticinin bu işten çıkmasına neden oluyor.
Sektör paydaşları, “Eğer arzda sorun var deniyorsa o vakit kesite giden anaç hayvanlara bakmak lazım. Üretici neden süt ineklerini kestiriyor ve bu işten çıkmaya çalışıyor? Bunun cevabını arayıp tahlil üretmek gerekir. İhracata getirilen kısıtlamalar ile sorun çözülmez’ yorumunda bulunuyor”
‘Türkiye’nin ihracatta kısıt kolaycılığına başvurması daha büyük yaralar açar’
“Tarım ve besin kesimi açısından fevkalâde bir periyottan geçiyoruz. Birçok ülke kendince stratejik gördüğü tarım ve besin eserlerine ihracat yasağı ya da kısıtlaması getirebiliyor. Lakin bunu genellemek ve kısa yoldan tahlil olarak olağanlaştırmak epeyce riskli. Çünkü her ülkenin kendi dinamikleri var. Ve her ülkenin ihracata getirdiği kısıtlamaların arz-talep-stok-fiyat denkleminde neden ve sonuçları değişebiliyor.
Türkiye’nin kronikleşmiş temel meselelerini çözmek yerine ihracatta kısıt kolaycılığına başvurması orta ve uzun vadede dalda daha büyük yaralar açabilir.
Zaten bölüm temsilcileri de bu kısıtlama ya da yasakları tahlil değil tam bilakis orta ve uzun vadede bölümü daha da sıkıştıracak bir atak olarak yorumluyor”
