Kutsal bir hedef uğruna gerekirse palavra söylenebileceği niyeti, insanlık tarihi kadar eski bir etik prensibe, “Amaca giden yolda her şey mübahtır”a dayanır.
Bu unsur Aydınlanma niyeti, bilhassa de Aydınlanmanın öncü düşünürü Kant tarafından mahkum edilmişti. Kant şöyle der: İnsan bir araç olamaz, sırf bir maksat olabilir. İnsan “kendi başına amaç” olduğu için, hiç kimse tarafından yalnızca bir araç olarak kullanılamaz.
“Amaca giden yolda her şey mübahtır” kanısına kutsal bir davaya hizmet ettiğini düşünen siyasal hareketlerde sıkça rastlanır. Kant’ın söylediğinin bilakis onlarda insan araçtır. Gerekirse palavra, gerekirse yargısız infaz… Kutsal davanın yanında lafı mı olur?
Ne demişti Falih Rıfkı Atay, Cemal Paşa’yla birlikte bulunduğu Suriye’ye dair izlenimlerini anlattığı Zeytindağı’nda? “Şarkta palavra ayıp değildir.”
Felsefeyle başladım ancak hedefim kelamı Türkiye İstatistik Kurumu’na getirmek. TÜİK bilgilerinin güvenilirliğine dair kuşkular son açıklanan Mart ayı enflasyonuyla bir kere daha tavan yaptı. İktidar için maksada giden yolda her şeyin mübah olması nedeniyle TÜİK datalarında manipülasyonun, işin normali olduğunu düşünüyorum. Başka alanlarda palavra söyleyen bir iktidar iş resmi istatistiklere gelince doğruyu mu söyleyecek? Büyük bir çelişki olmaz mı bu?
Buna tümdengelim formülü deniyor. Fakat ampirik bilgiler de manipülasyona işaret ediyor. Prof. Dr. Hakan Kara, giysi enflasyonuyla ilgili TÜİK’in açıkladığı oranın datalarla örtüşmediğine dikkat çekerek şöyle dedi: “TÜİK diyor ki topladığım giysi ve ayakkabı fiyatları 2017’den beri kabaca ortalamada yüzde 150 arttı lakin ben TÜFE altındaki giysi ve ayakkabı enflasyonunu yüzde 75 olarak ölçüyorum.”
Dünya muharriri Alaattin Aktaş ise TÜİK’in açıkladığı besin enflasyonunun komik ölçüde düşük kalmasına dikkat çekti. Mart ayında yüzde 0.69 arttığı argüman edilen taze zerzevat meyve fiyatlarının bir ay evvel, yani Şubat’ta yüzde 32.16 arttığını belirten Aktaş, “Ocakta yüzde 21, şubatta yüzde 32, martta ise yüzde 1 bile değil! Türkiye meyve zerzevat bolluğuna mı kavuştu; ne oldu da fiyatlar şubata nazaran neredeyse hiç artmadı?” diye yazdı.
Bu kadar çelişkiye karşın birçok kişi için üstteki akıl yürütmenin kâfi olmadığını, manipülasyon argümanıyla ilgili somut kanıt görmek istediklerini de biliyorum. Ortalarında muhalif olduğu bildiğim ekonomistler, akademisyenler bile var. Pozitivist bir akılla hareket ediyor ve somut bir ispat ortaya çıkarılana kadar TÜİK’le ilgili tezlere inanmak istemiyorlar.
Bu ortada iktidar da manipülasyon savlarını şiddetle yalanlıyor. TÜİK işi bağımsız iktisatçıların oluşturduğu Enflasyon Araştırma Kümesi (Enagrup) hakkında kabahat duyurusunda bulunmaya kadar vardırdı.
TÜİK’le ilgili tartışmayı bitirmenin kolay bir yolu var: Bilgilerin toplandığı noktaları açıklamak.
Bunu daha evvel birkaç kere yazmıştım. TÜİK’ten bu bahiste bugüne kadar resmi bir açıklama gelmedi. Fakat TÜİK uzmanlarının “Binlerce yer var, nasıl açıklayalım?” dediklerini duydum.
Cevabım kolay: İnternetten açıklayın, rastlantısal örnek seçip gerçekleri yansıtıp yansıtmadığını denetim edelim.
TÜİK’in bilgi kaynakları yanlışlayana kadar kadar tümdengelim temeldir. Çabucak her alanda palavrası çekinmeden kullanan bir iktidarın TÜİK bilgilerini manipüle etmeyeceğine inanmak büyük naiflik olur.
