İngiltere’nin önde gelen haber ajanslarından Reuters, ABD’nin Türkiye’ye Rusya’dan aldığı S-400’leri Ukrayna’ya vermesini teklif ettiğini sav etti, biliyorsunuz. Tez ancak aslında gerçek olabileceği konusunda pek de kuşku yok. Zira ABD gayri resmi olarak Türkiye’ye yaptığı teklifin benzerilerini Slovakya, Polonya ile Yunanistan’a da yaptığı için kuşku yok diyorum. Yani NATO üyesi ülkelere bu tıp teklifleri oluyor Washington’un.
Polonya’nın, Sovyet imali MiG-29 Fulcrum savaş uçağı filosuna sahip oluşu, Slovakya’nın elinde Rus üretimi S-300 hava savunma füzelerinin bulunması bunların Ukrayna’da kullanılması konusunda ABD’nin iştahını kabartıyor. Bu teklife, kendisinin muhtaçlığı olduğu için Yunanistan hayır diyerek, elindeki Rus imali Tor-M1 yahut 9K33 Osa füzelerinden hiçbirini Ukrayna’ya göndermeyeceğini kesin olarak açıkladı. Fakat, Atina Girit adasında konuşlandırılmış vaziyetteki S-300‘leri Kiev’in talep etmesi halinde devretmek isteyip istemeyeceği konusunda hala kararsız.
Akıl çelici bir öneri
ABD Türkiye’ye teklifinde sanırım başka ülkelere yaptığından daha fazla ısrarlı olacak. Bunun nedenlerinden birincisi, Türkiye’nin elindeki Rus üretimi S-400’lerin daha gelişmiş bir savunma sistemi olması, ikincisi ise S- 400’leri aldığı için Türkiye’ye kimi yaptırımlar yapan ABD’nin Ukrayna krizini münasebet yaparak daha zorlayıcı bir tavır alma fırsatı bulması. ABD bilindiği üzere Türkiye’yi 2019’da S-400’leri aldığı gerekçesiyle F-35 ortak üretim projesinden çıkarmıştı. Diyelim ki Türkiye ABD’nin S-400’leri Ukrayna’ya verme teklifini kabul etti. Bu durumda öncelikle F-35 projesine geri dönebilecek, dönemese bile geçen yılın Ekim ayında talep ettiği 40 adet gelişmiş Blok 70 F-16’yı, 80 modernizasyon kitini edinebilecekti. Bu sonuncusu büyük bir F-16 filosunu çalışır durumda tutabileceği manasına geliyor. Ayrıyeten ABD, üç yılı geçtiği halde hizmete sokamadığı S-400’lerden kurtulması durumunda Türkiye’ye daha evvel de önerdiği Patriot PAC 3 hava savunma sistemi de verebilir. Yani teklif aslında son derece akıl çelici.
Yine argümana nazaran Türkiye ABD’nin “S-400’leri Ukrayna’ya ver” teklifini reddetmiş bulunuyor. Fakat diyelim ki kabul etti. Bundan Rusya’nın hoşnut kalmayacağı çok açık. Savaştan yaklaşık bir ay evvel Ukrayna’ya Bayraktar TB2 İHA’ları vermesinden dolayı Türkiye’yi protesto ettiği hatırlardadır Rusya’nın. Rusya’nın yansısı üzerine Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu “bir ülke Türkiye’nin insansız hava araçlarını satın aldığında bunların artık bir Türk eseri olmadığını”, hasebiyle nerede, hangi gayeyle kullanıldığından dolayı de Türkiye’nin suçlanamayacağını söylemişti. Çavuşoğlu’nun bu kelamları sarf etmesindeki esin kaynağı Rusya’nın Türkiye Büyükelçisi Aleksey Erkhov’du aslında. Zira Büyükelçi, 2020 ortalarında, S-400 tartışmaları sırasında motamot Çavuşoğlu üzere konuşmuştu: “Türkiye’nin almak istediği sistemi sattık. Sistemin sahibi artık Türkiye’dir. Yani arabası sattık, parayı aldık. Araba sahibi ister kıyıda sürer otomobilini, isterse arabasıyla patates ya da makineli tüfek taşıyabilir. Dilerse garajında da tutabilir”.
SİHA satışını açıklamak üzere kolay olmaz
Çavuşoğlu, Ukrayna’ya SİHA satışını işte motamot Rusya Büyükelçisi üzere değerlendirmişti. Lakin S-400’lerin Ukrayna’ya verilmesi bu kadar kolay kolay açıklanabilecek bir durumda değil elbette. Türkiye’nin Kiev ile Moskova ortasında kurduğu hassas diplomatik dengeyi müdafaaya çalışırken bu çeşit bir teklifle müsabakası son derece ıstırap verici.
Türkiye’den resmi bir açıklama şimdi yapılmadı mevzuya ait. Tekrar diyelim ki Türkiye ABD’nin teklifini kabul edip S-400’leri Ukrayna’ya vermeyi kararlaştırdı. Bunu nasıl yapabilir pekala? Direkt Ukrayna’ya vermesi düşünülemez olağan. Geriye tek bir yol kalıyor; S-400’leri ABD’ye satmak. Bu lisana getirilmişti bile. 2020 Haziran’ında bir ABD Senatörü bu satın alma için bir yasa değişikliği önermişti. Ukrayna’ya teslimat bu yolla yapılırsa Rusya’nın reaksiyonunu üzerine çekmez Türkiye diyenler de var. Yani Türkiye de pekala “Sistemi sattık, sahibi artık ABD’dir. İster satar, ister garajında tutabilir” diyebilir.
Tamam, pek olmaz üzere görünüyor fakat olmayacak dediğimiz o kadar çok gelişme oldu ki, insan bunun da olabilirliğini düşünüyor haliyle. Neden olmasın? Türkiye Rusya’ya verdiği 2.5 milyar doları da tahminen bu satışla geri alabilir.
Bence berbat olur ancak bakarsınız olur. Biden’dan telefon gelmedi diye üzülenlerin olduğu bir ülkedir Türkiye.
Olur mu olur…
